người di cư này được thay thế dần đám quan lại bản xứ. Họ lại chiếm cả
một số ruộng đất ở đây dựa vào thế họ là người của “Thiên triều”.
Bị xâm lăng về quyền hành, lại bị đẽo gọt cả về kinh tế, quý tộc cũng
như nhân dân Giao Chỉ rất lấy làm căm phẫn và thấy đời sống bị đe dọa.
Lại ngay bấy giờ (Giáp Ngọ (34) năm Kiến Vũ thứ 10) Tô Định sang làm
Thái thú ở quận bóc lột nhân dân quá tệ, dân Việt đến nước không còn chịu
đựng được hơn nữa.
Họ tuyệt vọng rồi Giao Chỉ bộ trở thành một đống thuốc sung chỉ đợi
người ta ném xuống một chiếc qua diêm là bùng nổ.
Đấy là nguyên nhân gần nhất.
Nguyên nhân xa hơn nữa trước khi Tô Định đến Giao Chỉ bộ, dân Việt
đã quá nghèo khổ rồi đến nỗi đầu thế kỷ thứ nhất, nghĩa là trước đó trên 30
năm, Tích Quang và Nhậm Diên 1[1] hai lương lại của Trung Quốc phải hô
hào các loại thuộc bớt tiền lương giúp dân bản địa lấy vợ lấy chồng. Tích
Quang cũng như Nhậm Diên nhân dịp này du nhập văn hóa Trung Quốc
vào dất Việt bằng cách dạy dân về lễ nghĩa và nghề canh tác, nhờ vậy mới
có đủ thóc gạo ăn thì dư hiểu hơn 150 năm sống trong cảnh nô lệ, dân Việt
đã lụn bại cả về tinh thần lẫn vật chất. Họ ở yên trong bấy lâu là vì trước
đây Tích Quang, Nhậm Diện đã dùng nhiều thủ đoạn khôn khéo xoa dịu nỗi
đau khổ của họ phần nào. Nhưng đây chỉ là những hạt mưa hiếm hoi trong
một cánh đồng bị hạn hán lâu ngày. Sự kiện này chỉ trì hoàn được cuộc nổi
loạn nhất thời mà thôi. Hai lương lại này đi rồi, Tô Định đến Giao Chỉ đã áp
dụng một chế độ bạo ngược tham tàn. Một phần cũng tại từ thời Trung hung
(Vương Mãng Đổ, nhà Đông Hán ra đời), chính sách ngoại biên bắt đầu
cứng rắn, nhiều luật lệ ngặt nghèo được đặt ra và các Thứ sử phải ở luôn
phủ trị không được đi về như trước để phòng loạn. Đấy là những việc đã
khêu ngọn lửa oán hờn của nhân dân Nam Việt.
