Thập Đạo tướng quân họ Lê trước sự hoan hô nhiệt liệt của số đông triều
thần. Sau đó Lê Hoàn đã mang quân ra đọ tài, thức sức với đám binh sĩ viễn
chinh của nhà Tống, lập nên một triều đại được Bắc phương kính nể, được
quốc dân hoan nghinh. Chính việc chiến thắng hết sức vẻ vang này đã gỡ
cho Lê Hoàn khá nhiều về cái tội cướp ngôi, lấy Hậu. Nói cách khác, cuộc
chiến thắng của họ Lê đã làm mờ cái án trên đây mà các sử thần đời xưa đã
buộc cho ông.
Ngày nay chúng ta nghĩ khác: Trên bình diện quốc gia chính quyền
không thể ở trong tay một trẻ nhỏ, một người đàn bà xưa nay chỉ có quanh
quẩn ở chốn buồng the. Ai tài giỏi thì cứ việc ra lĩnh đạo một nước, miễn
đảm đương nỗi sứ mạng. Vai trò nguyên thủy của quốc gia chẳng là địa vị
độc quyền của một dòng họ nào hết. Như vậy việc âm mưu cướp ngôi nhà
Đinh không thành vấn đề, đến cả cái an Dương Hậu cũng chẳng là một điều
đáng để quốc dân thắc mắc. Trái lại người ta có thể khen DƯơng thị có mắt
tinh đời, biết lẽ tới lui, nếu cố chấp biết đâu một cuộc đảo chính sẽ chẳng
xảy ra với một phương pháp khốc liệt thì Hoàng gia sẽ khó lòng thoát được
chuyện đổ máu và nhiều nhân vật quan trọng đời bấy giờ cũng sẽ là những
nạn nhân bi thảm. Bề tôi lấy vợ vua, đối với quan niệm đạo thời xưa tất
nhiên là có tội, nhưng ở đời phải biết lẽ kinh quyền mới khỏi lỡ nhiều sự
việc. Tóm lại, những biến cố xảy ra từ trong hoàng cung của vua Đinh ra
đến biên thùy Hoa Việt được kết thúc một cách êm đẹp thì nhà làm sử thiết
tưởng chẳng nên rườm lời kia khác.ú thích:
Chú thích:
[1] Ý của triều tống đòi mẹ con Đinh Tuệ sang chầu không ngoài mục
đích nắm giữ lấy dòng chính thống rồi diệt Lê Hoàn sau. Dân Mất dòng
chính thống thì đế quốc xâm lăng mới tránh được chướng ngại vật lớn nhất
là chính nghĩa
[2] Sau việc đánh Tống, giữ yên bờ cõi Đại Việt, các quần thần dân lên
Lê Hoàn tôn hiệu là “Minh càn ứng vận thần vũ thăng bình chí nhân, Quảng
