đầu với sự giúp đỡ của Thị Lang Nguyên Quang inh, Tự Khanh Phạm Công
Trức (một sử thần có tiếng của nhà Lê) và Nguyễn Danh Thọ. Hai quân gặp
nhau tại Trung Hòa, (Tức Mỹ Hòa ngày nay) gần cửa sông Gianh về hữu
ngạn. Tướng Nguyễn là Bùi Công Thắng chống không nổi bị bắt và bị giết
(hay bị tử trận, chỗ này sử không nói rõ). Quân Trịnh thừa thắng tiến luôn
vào cửa Nhật Lệ. Tháng ba, chúa Trịnh đem vua Lê Thần Tông đến An Bài
lập Tổng hành dinh (An Bài là một làng cách sông Gianh về phía Bắc 4 cây
số). Chiến sự bị ngưng ở đây vì trời nóng quá, quân Trịnh bị bệnh dịch chết
hại rất nhiều, phải rút về, để lại 10.000 quân để phòng thủ và chờ dịp khác
tấn công. Quân Trịnh về Bắc được vài tháng thì vua Lê Thần Tông nhường
ngôi cho con cả là vua Lê Chân Tông, vào tháng 10 năm Quý Tỵ (1543).
Đại Chiến Lần Thứ Tư (Mậu Tý – 1648)
Tháng 6 năm 1647, Lê Chân Tông ra lệnh cho các địa phương miền Bắc
kiểm soát những người lành mạnh bổ sung quân số.
Năm sau là năm Mậu Tý 1648 chúa Trịnh Tráng cử Lê Văn Hiển giữ
chức Đô Đốc (các sách khác nói là Trịnh Đào) tước Tiến Quận Công lĩnh
quyền tổng chỉ huy quân đội Nam chinh. Quân Trịnh tiến thẳng đến cửa
sông Nhật Lệ. Tướng giữ căn cứ này là Hoành Lễ đánh không lại vội xin
tiếp viện của Trấn Thủ Quảng ình là Nguyễn Cửu Kiều. Kiều cho Tham
tướng là Nguyễn Triều Văn đi cấp cứu, nhưng Triều Văn vốn hèn nhát, đi
tới nửa đường thì dừng lại, do đó quân Trịnh đi thẳng một mạch tới gần tỉnh
lỵ Quảng Bình (bấy giờ là Dinh), đóng tại tả ngạn sông Nhật Lệ trước làng
Văn La. Quân Nguyễn ở đây do Cai đội Trương Triều Lương và Trương
Triều Nghi đem quân cự địch, bị tử trận. Ký lục Thanh Hội tới đánh cũng
bại trận phải rút về bên kia sông. Quân Trịnh thừa thế đuổi theo tới làng Võ
Xá (giữa sông) là vào đúng giữa Quảng Bình dinh, một phần tiến theo hữu
ngạn sông Nhật Lệ, tiến đến An Đại (tức Long Đại ngày nay), ngừng trước
lũy Trường Dục. Lúc này Trịnh Đào lập hành doanh tại Nam Bố Chính gần
Dinh NGói. Rồi thành Đồng Hới và Dinh Mười lọt vào tay quân Trịnh. Trấn
