Phong Khê tức huyện Đông Anh tỉnh Phúc Yên bây giờ, và hai năm sau cho
đắp thành Cổ Loa (Tên thành là Cổ loa vì xây cuốn nhiều vòng như hình
trôn óc, hiện nay còn dấu tích ở huyện Đông Anh và cái giếng Trọng Thủy,
thành này lại có tên là Tu Long. Người Đường gọi là thành Côn Luân vì
thành ấy cao lắm, rộng nghìn trượng).
Thục Phán đã đem văn hóa que hương mình là nước Thục du nhập vào
đất Việt, thiết lập mọi quy mô chính trị quân sự, dạy cho người Việt xây
thành bằng đất, lấy tre làm cung nỏ, tên bịt đồng là hai kỹ thuật sở trường
của người Thục. Rồi nhờ địa thế hiểm trở của Tây Âu và Âu Lạc lắm rừng
nhiều núi lại thêm tinh thần quật cường của người Việt, Thục Phán đã lập
nên sự nghiệp trên đây (đã nói trong việc đương đầu với làn song Nam tiến
của giống Hán).
Dân tộc Âu Lạc bước vào trường tranh đấu và được phát triển mọi khả
năng có lẽ từ khi được Thục Phán lãnh đạo, tiếc rằng không có cuốn sử nào
nói về sự nghiệp của Thục Vương. Sau này với Triệu Đa, một tướng có tài
thao lược của Trung Quốc hùng cứ miền Hoa Nam, tình thế của Âu Lạc
không bao lâu phải đi sang chỗ rẽ. Rồi năm thứ 50 đời An Dương Vương,
Âu Lạc bị lọt qua tay họ Triệu và thành một nước phụ dung của đế quốc
Nam Việt. Trong lúc này nhà Tần đã đổ, Hán lên thay. Việc xâm chiếm Âu
Lạc xảy vào năm 180 sau khi Cao Hậu nhà Hán qua đời và lúc này Triệu Đà
đã xưng đế ở Nam Việt.
Theo thuyết chính thống, An Dương Vương không thuộc về một thị tộc
Việt nào hết nhưng một vài sử gia ngày nay cho là An Dương Vương là
người ngoài cũng chưa có chứng cớ đầy đủ. Theo tác giả trong giai đoạn
lịch sử này. Hán tộc chưa có mặt miền Hoa Nam, Thục Phán có thể là một
lĩnh tụ phong kiến cũng thuộc Việt tộc như nhiều lãnh tụ khác trong đám
con Hồng cháu Lạc. Miền Hoa Nam quá rộng lớn, sông núi cách trở nhiều,
Việt tộc lại phân tán khắp nơi mới có sự bỡ ngỡ này.
Vịnh Bi Kịch Thành Loa
