vừa trao cho họ trước sự lủng củng giữa chính phủ Trần và Đại bản doanh
Thiên Hoàng sau khi đã xảy ra một vài việc bất đồng ý kiến.
Dù sao, nội các Trần Trọng Kim ra đời vào buổi đầu đã là một luồng gió
mát thổi vào lòng của hai mươi triệu đồng bào Việt Nam. Nó đem lại một
nguồn hy vọng mới cho một dân tộc đã chịu bao nhiêu điều tai hại vì cuộc
Đệ nghị Thế chiến gây nên: bao nhiêu tang tóc, bao nhiêu cuộc phá sản, bao
nhiêu thảm họa vô nghĩa, vô lý, do các cuộc oanh tạc của Đồng minh trên
đất ta, lại còn do sự tranh giành Nhật-Pháp trên các địa điểm quân sự và
chính trị.
Người Việt đối xứ với người Pháp như thế nào khi chính quyền của
Pháp đã đổ? Trừ ở một hai thành phố lớn như ở Hà Nội, Hải Phòng, có một
vài sự cướp bóc, giết người mà Pháp kiều là nạn nhân bởi bọn lưu manh,
người Việt không hề lợi dụng cái thế cùng của người Pháp để gây những
phong trào quá khích hoặc tịch thu tài sản của họ. Cử chỉ quân tử đó đã làm
cảm động rất nhiều người Pháp và có lẽ họ đã âm thầm hối hận về các lỗi
lầm ở quá khứ.
Từ khi ra đời cho đến khi giải tán để nhường vai trò lịch sử cho mặt trận
Việt Minh xuất hiện ngày 15 tháng 8 năm 1945 tại Hà Nội, nội các Trần
Trọng Kim chỉ đứng được 4 tháng, nếu không làm được nhiều việc vĩ đại
nhưng ít nhất phải nhận nội các này đã tỏ ra có nhiều thiện chí, tuy nhiên
xét về năng lực, ta thấy nội các này chỉ có thể thích hợp cho thời bình, do
đó ta không lấy làm lạ khi thấy nó lùi bước nhanh chóng trước sự tiến triển
mau lẹ của cao trào Cách mạng năm 1945.
Nhật đầu hàng Đồng Minh vào ngày 13 tháng 8 năm 1945 sau khi bom
nguyên tử của Hoa Kỳ dội xuống hai đô thành lớn là Trường Kỳ và Quảng
Đảo định đoạt rõ rệt cuộc hơn thua.
Lúc này, tại Bắc Việt hai lực lượng Cách mạng tranh nhau cướp chính
quyền. Đại Việt Quốc Gia Liên Minh, một mặt trận quốc gia gồm có nhiều
