làng Đức Đại là thí điểm đầ tiên Pháp thực hiện tại Hải Dương. Đây chính
là một trong những âm mưu nhằm bình định đồng bằng của địch. Sau khi
dồn được dân, nhất định chúng sẽ cho rào làng, tổ chức dân vệ canh gác.
Khi đó đến người dân ra vào cũng phải theo giờ giấc và chịu giám sát chặt
chẽ của chúng chứ không nói gì đến bộ đội, du kích hay cán bộ nằm vùng
của chúng ta. Từ nhận thức đó, nhất định chúng ta phải đồng tâm hiệp lực,
không để chúng thực hiện được âm mưu này, có nghĩa là chúng ta không bó
tay để mặc chúng hoành hành dồn dân đuổi làng Đức Đại. Để xây dựng kế
hoạch cụ thể, đề nghị các đồng chí cơ sở cho ý kiến…
Rất nhiều ý kiến được đưa ra. Phần lớn đều nhất trí đấu tranh đến cùng,
chống địch dồn dân đuổi làng. Ngồi trong cuộc họp, ruột gan Lân nóng như
có trăm ngàn ngọn đuốc đang cháy rần rật bên trong. Cuộc họp đang theo
xu hướng thuận, bỗng một thân hình cao lớn đứng lên.
- Thưa các đồng chí – Tuyển cất tiếng. Cái giọng lúc nào cũng như đang sôi
ùng ục của ông không lẫn vào đâu được, dù đã cố nói rất nhỏ – Có một vấn
đề tôi thiết nghĩ cần nêu ra cho các đồng chí nắm được. Ngay sau khi bọn
quan đồn gọi hương chủ, hương quản làng lên đọc lệnh đuổi dân Đức Đại,
trong dân đã có những ý kiến trái ngược nhau. Phần đông bà con tin theo
đảng nhưng có một bộ phận không nhỏ đang lợi dụng tình hình này tuyên
truyền lôi kéo, dụ dỗ dân đi ngược đường lối…
- Đề nghị đồng chí Tuyển nêu cụ thể…
- Vâng, chắc cùng là người làng, các đồng chí không lạ gì tên Nhang…
Lân lướt nhanh trong đầu. Anh cũng không lạ gì nhân vật này. Hắn là
Nhang. Vốn trước gia đình hắn thuộc hạng máu mặt trong làng, dây mơ rễ
má với đám cường hào theo chân nghị Chắt. Tiếng Tuyển vẫn gay gắt:
- Hôm trước, gặp tôi cùng đi đánh dậm, hắn đã cợt nhả - “Tôi chỉ là một
người dân trong thôn… việc dân làng mình theo kháng chiến chúng tôi
cũng đã đồng tâm, nhất trí. Nhưng bây giờ, đến nước này rồi, liệu cả làng
mình có chống lại được lính đồn không? Họ có máy bay, tàu bò, có súng to,
đạn nhiều… Chẳng nhìn đâu xa, chỉ coi mấy trận càn gần đây thôi, nếu dân
làng chống lại lính đồn, liệu họ có để cho dân mình yên. Lúc họ càn làng,
