giữa làng, cách mấy bến đò dọc sông Cửu An không bao xa, cũng cây đa
đứng sừng sững ở góc chợ, phía trên là vô vàn dải mây thấp dần xuống như
treo trên cành, cũng mấy chiếc lều tranh nho nhỏ, mái rạ xám xịt, năm
tháng, thời gian, mưa chan, nắng gội, bao đời nay chợ Bùi vẫn thế, vẫn
nguyên lành trong ký ức bao người. Nhưng chợ phiên trong thời giặc giã
vội vã, hối hả hơn. Người ta không thấy cái thú nhẩn nha chơi chợ của
những người thảnh thơi, nhàn tản dạo hết hàng rau, sang hàng thịt, qua
hàng gà vịt, tôm cá. Không còn thấy cái tươi mởn, non bỡn của rau, cái tươi
rói của đám cá như vừa vớt lên khỏi mặt nước đang giẫy đành đạch, cái
búng càng tanh tách của tôm tép cong mình luyện võ bật qua cạp rổ. Chợ
thời giặc giã chỉ thấy đôi ba mẻ tép riu xanh bóng lẫn lá rong xanh, vài mẹt
khoai củ gầy nhẵng như con nhà đói giữa ngày giáp hạt, dăm gánh rau thân
sắt lại, màu ánh vàng bởi trồng trên vạt đất cằn. Nhiều bà vội vàng sà vào
hàng xáo, ghé thúng đong vội mấy ống cám, vài ba bơ gạo hay tạt sang
hàng muối đong lấy mấy ống ngang, gói chặt trong túm lá chuối khô, ém
vào bên thúng như sợ chỉ vô ý một chút nó sẽ biến mất. Những chiếc khăn
mỏ quạ nhàu nhĩ, những tấm áo bà ba bạc phếch… Chợ thời giặc giã, người
ta chỉ chú tâm đến thức hàng thật cần cho cuộc sống vốn quá hiếm niềm vui
lại dư khốn khó. Hình như ai đến chợ cũng tất bật, vội vàng rời chợ sớm
khiến chợ tan nhanh hơn. Mặt trời mới lên hơn một con sào, người đi chợ
đã tản mát gần hết. Chỉ còn trơ lại trên nền đất ẩm rau úa, lá ủng và rơm
rác.
Chắt con ngồi giữa những cày, cuốc, thừng rợ. Cách mấy dãy hàng, Lân
ngồi bên hai sọt củ nâu. Họ đã nhìn thấy nhau. Mắt đã chạm mắt. Chưa thể
nói gì lúc này. Chắt nghiêng đầu. Cái nón đã tung mấy lá, chao vành, che
khuất một bên má. Lân thẫn thờ nhìn theo.
- Bác ơi! Cày bừa, thừng rợ này! Bên hàng cày bừa, giọng nói như mật mía
của Chắt cứ hút hồn Lân. Anh hàng ngồi bên cạnh hích vào thắt lưng:
- Không bán hàng đi, cứ đần mặt ra thế? Người ta hỏi mua nâu kia kìa…
- Ô, chết. Bà mua đi… Lân cuống quýt… Anh hàng lắc đầu cười, nụ cười
thật vu vơ.
