134
XỨ ĐÀNG TRONG
Ít ra là một phần ba số hàng hóa được ghi trong bảng này
không phải do Đàng Trong sản xuất. Điều này không lạ là vì
từ đầu thế kỷ 17, cái hấp dẫn các thương gia đến Đàng Trong
hơn hết chính là vai trò “chuyển khẩu” của Đàng Trong nhờ
vị trí thuận lợi của nó về mặt địa dư và một thời việc buôn
bán trực tiếp giữa Trung Hoa và Nhật Bản bị cấm cản. Như
Antonio Bocarro, chủ ký sự của bang Ấn Độ, nhìn nhận năm
1635: “Vương quốc Cochinchina chỉ cách Macao một khoảng
cách như đã nói ở trên và ở đây lúc nào cũng có thể kiếm được
thuyền để đi đến các xứ khác”
1
. Vị trí thuận lợi này đã làm cho
Hội An trở nên phồn thịnh đến độ dân cư ở đây có thể gần như
hoàn toàn sống bằng thương mại. Thương gia họ Trần, người
Quảng Đông được nói đến trong Phủ biên, nhận định: “Ở đây
(Hội An) không có gì là không có”. Sự phong phú này là đặc
điểm của nền thương mại ở Đàng Trong trong các thế kỷ 17 và
18 và góp phần giải thích tại sao cảng chính của Đàng Trong
được đánh giá là “hơn hết tất cả các cảng khác của Đông Nam
Á” - Phủ biên tả: “Có đến hàng mấy trăm loại hàng được trưng
bày ở các chợ ở Hội An đến độ người ta không thể kể tên hết
được”
2
.
Cũng như Champa trước đó, Hội An phát triển với tính cách
là một trung tâm tập trung và phân phối hàng hóa. Nhưng cũng
như Champa, gần như từ đầu, Hội An còn xuất khẩu một số
sản phẩm của địa phương, đứng đầu là kỳ nam hương và vàng.
Kỳ nam hương là một thứ dầu quý chỉ một số nơi ở Đông Nam
Á có mà thôi. Đó là sản phẩm nổi tiếng nhất và quý nhất của
Champa. Năm 1600, kỳ nam hương đã được tả như sau: “kỳ
nam hương màu đen, có dầu và giá 50 cruzados một catty nơi
1 Boxer, C.R. Seventeenth Century Macau, trg. 27.
2 Phủ biên, quyển 3, trg.35a.
www.hocthuatphuongdong.vn
