TIỀN TỆ VÀ THƯƠNG MẠI 135
người Bồ Đào Nha, trong khi tại chính nơi sản xuất, nó trị giá
ngang với bạc, bao nhiêu kỳ nam hương là bấy nhiêu bạc”
1
. Dĩ
nhiên là kỳ nam đã trở thành một mặt hàng quan trọng để xuất
khẩu tại Đàng Trong từ thế kỷ 17. Một số thương gia người Hoa
cũng thấy là bõ công khi phải chờ đợi cả năm để mua đủ số
lượng kỳ nam hương mang sang Nhật vì:
“tại nơi thu gom, kỳ nam hương giá 5 ducats (khoảng 5 reals
hay 4-5 lạng
2
), một pound (450gr), nhưng tại cảng Đàng Trong,
kỳ nam hương sinh lời nhiều hơn và chắc chắn là không dưới 15
ducats một pound. Một khi được chở tới Nhật
3
, kỳ nam hương
giá 200 ducats một pound”
4
.
Tuy nhiên, mặt hàng này lại chỉ chiếm một tỷ lệ gần như
không đáng kể của khối hàng hóa chất trên thuyền và theo các
tài liệu của cuối thế kỷ 17, người ta càng ngày càng than phiền
là nguồn cung cấp kỳ nam hương đang kiệt quệ
5
.
Trong các báo cáo hành trình của người châu Á cũng như
của người châu Âu, vàng luôn luôn đứng đầu danh sách các
sản phẩm của Đàng Trong (như trước đây tại Champa). Giống
như tơ, vào mùa đông, tại Đàng Trong, giá vàng rẻ. Thực vậy,
giá cả ở Đàng Trong lên xuống tùy theo mùa thương mại
6
. Tuy
nhiên, lượng vàng được xuất khẩu không bao giờ lớn cả. Vàng
được sản xuất tại huyện Phú Vang (tỉnh Thừa Thiên ngày nay)
và phủ Thăng Hoa (Quảng Nam), Quy Nhơn và Phú Yên. Thăng
1 Trích dẫn từ C.R. Boxer, The Great Ship from Amacon, Centro de Estudos Historicos Boxer, C.R.
Seventeenth Century Macau, tr.27.
2 Kai-hentai (Hoa di biến thái), quyển 3, trg.1804.
3 Boxer, C.R. The Great Ship from Amacon, Appendix, trg.336-338.
4 Borri,
Cochinchina, trg. d2.
5 Xem
Kai-hentai, từ 1686 trở đi.
6 Dumont, một thương gia người Pháp do Dupleix phái đến Đàng Trong vào năm 1748, viết trong
báo cáo của ông là giá vàng ở đây vào mùa đông thấp hơn vào mùa hè nhiều, và mua vàng ở đây để
bán lại ở Quảng Châu có thể có lời 100%. Xem Taboulet, La Geste Francaise en Indochine, Librairie
d’Amérique et d’Orient, Paris, 1955, quyển 1, trg. 121.
www.hocthuatphuongdong.vn
