150
XỨ ĐÀNG TRONG
nhất là 60.000 lạng bạc và có khả năng là nhiều hơn vào cuối
thế kỷ 17, đầu 18.
Vào cuối thế kỷ 17, Đài Loan ngưng gửi tàu của họ đến Đàng
Trong. Tuy nhiên, số thuyền từ Trung Hoa xem ra đã gia tăng
từ đầu thế 18, khi đa số không thể buôn bán lâu hơn nữa với
Nhật Bản vì chính sách quota nhập của chính quyền Nhật. Vào
thời kỳ này, số thuyền của họ đến Đàng Trong tăng lên tới 60-80
với số trọng tải tăng lên đến 420-500 tấn. Người Hà Lan thỉnh
thoảng cũng có gửi tàu của họ đến và Macao gửi đều đặn một
chiếc tàu tới Đàng Trong
1
. Năm 1753, theo Bennetat, số tàu châu
Âu tới buôn bán ở Đàng Trong như sau: 1 tàu Hà Lan, 2 tàu
Macao, cộng thêm một tàu Pháp đến từ Pondichery. Bennetat
đi trên chuyến tàu này
2
. Do đó, tổng số trọng tải vào đầu thế kỷ
18 có thể lên xuống từ 1500 tấn đến 3.000 tấn trị giá từ 400.000
tới 450.000 lạng, tùy theo tàu châu Âu có đến hay không.
Nhưng sự tăng vọt của nền kinh tế xuất nhập khẩu này và
sự phát triển của thị trường hàng hóa về tơ lụa, đường và gỗ và
các thứ khác có hiệu quả gì đối với xã hội địa phương và đối
với đời sống của người Việt Nam bình thường tại Đàng Trong?
Trước hết, từ đầu thế kỷ 17, khi những người đàn ông khỏe
mạnh càng ngày càng bị chi phối bởi nghĩa vụ quân sự, phụ nữ
và những người đàn ông không bị nhập ngũ ngày càng bị lôi
cuốn vào nền thương mại và sản xuất theo nhu cầu thị trường -
một tình trạng độc nhất vô nhị tại lục địa Đông Nam Á- thì một
phần lớn dân số phải sống bằng gạo nhập cảng. Điển hình là
người dân sống gần kinh đô trong vùng Thuận Hóa. Các nguồn
tư liệu đương thời luôn nói đến sự kiện Đàng Trong nhập cảng
1 “Description of Cochinchina, 1749-50”, trong Southern Vietnam under the Nguyễn, phần “Portuguese
Trade in Cochinchina”.
2 Launay,
Histoire de la mission de Cochinchine, quyển 2, trg.354.
www.hocthuatphuongdong.vn
