148
XỨ ĐÀNG TRONG
chúng ta còn phải thêm vào trọng lượng và trị giá trên đây cả
ngàn tấn nữa (hay hơn) và cả chục ngàn lạng. Nếu chúng ta tính
cả tàu của người Bồ Đào Nha và Hà Lan, thì giá trị thương mại
trước 1640 ở Đàng Trong phải ở mức 600.000 lạng bạc mỗi năm.
Về khối hàng hóa được chuyên chở đi và đến Đàng Trong sau
ngày chính sách đóng cửa của Nhật Bản có hiệu lực, Daghregister
des Comtoirs Nangasacque ghi nhận có 22 thuyền rời Đàng
Trong trong thời gian từ 1641 đến 1648, với khối hàng hóa
ước tính khoảng 100.000 jin (50 tấn) tới 150.000 jin (75 tấn)
1
.
Ước tính này ăn khớp với các báo cáo của To ban ka motsu cho
(Đường man hoa dương trướng), kê khai số hàng hóa của hai
chiếc thuyền từ Đàng Trong đến Nhật Bản năm 1712. Trọng
lượng của cả hai là khoảng 120.000 jin (60 tấn)
2
.
Trọng lượng 60 tấn này có thể được coi là trọng lượng trung
bình của số thuyền rời Đàng Trong. Từ 1641 đến 1680, trung
bình có 4 thuyền từ Đàng Trong đến Nhật Bản mỗi năm, như
thế tổng cộng số hàng hóa các thương gia người Hoa vận chuyển
trên đường dây buôn bán Trung Hoa - Đàng Trong - Nhật Bản
là 240 tấn trị giá khoảng 60.000 lạng bạc. Một số lớn ghe có quy
mô nhỏ hơn, có thể là trên 10 ghe mỗi năm
3
, cũng đã qua lại
giữa Đàng Trong và Trung Hoa, với số lượng hàng hóa từ 120
đến 200 tấn, trị giá khoảng 100.000 lạng bạc.
Macao buôn bán thường xuyên hơn với Đàng Trong trong
nửa sau thế kỷ 17, khi người Bồ Đào Nha hướng về Đàng Trong
như một thị trường thế chỗ của Nhật Bản vì Tokugawa đóng cửa
Nhật Bản vào năm 1639. Theo Manguin, năm 1651 có 4 tàu tới
1 Daghregister des Comptoirs Nangasaque, bản dịch tiếng Nhật của Murakami Masajiro, Iwanami
Shoten, Tokyo, 1938.
2 To ban ka motsu cho (Đường man hoa dương trướng), Nai kaku bun ko, quyển 2, Tokyo, 1970, trg.
944-949, trg. 1058-1068.
3 Hải ngoại kỷ sự, quyển 3, trg. 24.
www.hocthuatphuongdong.vn
