146
XỨ ĐÀNG TRONG
423.300 quan một năm. Thuế đánh trên tàu vụ là 38.000 quan
(16 thuyền) năm 1771, giảm xuống còn 14.300 quan (12 thuyền)
năm 1772. Nếu chỉ nhìn các số liệu mà thôi thì có thể nói rằng
tàu vụ xem ra không quan trọng trong thu nhập quốc gia của
Đàng Trong. Nhưng điểm quan trọng ở đây là con số tổng thu
nhập tính từ 1746 đến 1752, khi số tàu và thuyền hằng năm đến
Đàng Trong là giữa 80 (theo Komer có mặt ở Đàng Trong từ
1744 đến 1753) và 60 (theo Poivre có mặt ở Đàng Trong từ 1749
đến 1750)
1
. Thuế trung bình cho một chiếc thuyền, tính theo lệ
thuế nói đến trên đây, là khoảng 2.000 quan. Nếu chúng ta giả
thiết có 70 thuyền tới Đàng Trong mỗi năm, một con số xem
ra hợp lý đối với các thập niên 1740-1750, số thuế họ Nguyễn
thu được từ số thuyền này sẽ là khoảng 140.000 quan, hoặc 1/3
đến 1/4 của tổng thu nhập. Xem ra sự tăng giảm trong thu nhập
quốc gia cũng được phản ánh một cách rộng rãi nơi số thuyền
tới mỗi năm. Chúng ta có thể kết luận được rằng thuế trên tàu
vụ còn quan trọng hơn nữa đối với chế độ họ Nguyễn trong
những ngày đầu khi sản xuất trong nước chưa phát triển mấy
và thuế đánh trên nông nghiệp buôn bán ở địa phương và trên
các dân tộc thiểu số chưa cao.
Lượng hàng hóa và trọng tải
Từ cuối thế kỷ 16 đến năm 1635, việc buôn bán tại Đàng
Trong diễn ra chủ yếu giữa người Hoa và người Nhật. Theo Iwao
Seiichi, trọng tải trung bình của các thuyền châu ấn là 270 tấn
2
.
Và nếu trung bình từ 2 đến 3 thuyền châu ấn
3
tới Đàng Trong
1 Trước khi Poivre tới, đã có 74 ghe của người Hoa và một tàu của người Bồ tại Faifo vào năm 1749.
2 Iwao Seiichi, Shuin-sen boeki-shi no kenku, trg. 120.
3 Con số các châu ấn thuyền này không phải là tất cả. Theo một báo cáo vào năm 1628, thì mỗi năm có
ít là một tàu tới Đàng Trong mà không có giấy phép có châu ấn. Xem Iwao, ibid, trg.87.
www.hocthuatphuongdong.vn
