194
XỨ ĐÀNG TRONG
chiếm các kho thóc ở Càn Dương và Nước Ngọt, giết viên quan
phụ trách việc thu thuế tên là Đang cùng với tất cả mọi người
trong gia đình của viên chức này
1
. Có một sự trùng hợp rất rõ
rệt là các nhân vật then chốt và nơi xảy ra biến cố này đều có
liên quan đến vấn đề thuế.
Quả là mạo hiểm nếu nói rằng cuộc nổi dậy của Tây Sơn là
do một hay hai nhân tố được bàn đến trong chương này. Tất cả
các nhân tố đều có một vai trò. Nhưng khi chế độ Nguyễn sụp
đổ, nó đã sụp đổ đến tận đáy.
1 Liệt truyện chính biên sơ tập, quyển 30, trg. 319-320. Missions on the Grand Plateaus tả bầu không
khí nơi người Thượng “như là luôn luôn giông tố” khi những người thu thuế người Việt đến. Xem
Dourisboure, P. & Simmonet, C. Viêtnam: Mission on the Grand Plateaus, bản dịch của Albert J.
LaMothe, Jr., Maryknoll Publications, New York, 1967, trg. 244.
www.hocthuatphuongdong.vn
