212
XỨ ĐÀNG TRONG
liệu của thế kỷ 19 như Tiền biên lại coi việc buôn bán nô lệ như
không có. Sự kiện này phản ánh một sự thay đổi sâu sắc trong
cái nhìn về mô hình xã hội.
Sát cánh bên nhau
Trong thế kỷ 18, người Việt sống gần gũi với các dân tộc khác
hơn bây giờ nhiều. Bảng 5 và 6 cho thấy một cách rất rõ ràng sự
hòa trộn này qua vị trí của các nguyên (coi giải thích sau đây)
1
.
Viên Cầu nguyên chẳng hạn chỉ cách huyện Vĩnh Linh ngày
nay có 31km, Thu Bồn nguyên, một địa điểm khai thác vàng
của thế kỷ 17 và 18, cách huyện Quế Sơn của Quảng Nam có
24km. Một số nguyên khác còn gần hơn nữa như Nha Trang
nguyên ở Diên Khánh, cách huyện Phước Điền 13,5km hay Cu
Đê nguyên cách huyện Hòa Vang có 5 km
2
.
Tại Đàng Trong vào buổi đầu, người vùng cao nguyên và
người Việt có thể đã sống sát bên nhau hơn vì không phải tất cả
người cao nguyên ngày nay đều nhất thiết là người cao nguyên
của thời trước. Dân tộc Chứt ở Quảng Bình chẳng hạn nói là tổ
tiên của họ đã quen sống ở bờ biển, huyện Bố Trạch và Quảng
Trạch ngày nay, nhưng đã dời về sống trong vùng núi phía tây
để tránh nạn cướp bóc. Dân tộc Bahnar sống trong vùng cao
nguyên từ Quảng Ngãi đến Phú Yên, theo nhà dân tộc học Đặng
Nghiêm Vạn, có thể là dân tộc Mada được nói đến trong các
văn bia của Chăm và vào đầu thời đó đã sống ở bờ biển Quảng
Ngãi
3
. Một tư liệu của Trung Hoa, Hạ Môn Chí, khẳng định:
1 Mặc dù vùng đất Đàng Trong là một trong những vùng phức tạp nhất thế giới về mặt sắc tộc, ở đây,
chúng tôi xin gộp chung các dân tộc không phải Việt Nam vào thành một nhóm duy nhất.
2 Đại Nam nhất thống chí, trg. 879, 686, 687, 1265.
3 Xem
Sổ tay về các dân tộc ở Việt Nam, Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1988, trg. 31, 40.
www.hocthuatphuongdong.vn
