1. Đâm Vào Đùi Để Khổ Học
Tô Tần là người thôn Thừa Thiên, thuộc Lạc Dương (nay là thành phố Lạc Dương, tỉnh Hồ Nam) thuộc
lãnh thổ của Đông Châu. Ông xuất thân từ một gia đình nông dân bình thường. Tô Tần có tất cả năm
anh em, ông là con út nên lấy tự là Quý Tử. Các anh của ông gồm có Tô Đại, Tô Lệ, Tô Bích, Tô Cốc,
đều là nhưng nhà mưu lược về thuật “tung hoành” nổi tiếng một thời.
Năm sinh đích xác của Tô Tần cho đến nay không có tư liệu nào để tham khảo. Theo sách "Sử ký"
phần “Yên thế gia” chép thì : "(Văn Công) năm thứ hai mươi tám (334 trước công nguyên), Tô Tần
mới bắt đầu yết kiến”. Dựa theo "Sách lụa" thì sự ghi chép này là sai lầm. Theo chương thứ hai mươi
trong "Sách lụa” thì : Tề tấn công Ngụy, Vi Ông Thị nước Sở đánh bại Tần tại Khuất Cái”, lại nói :
“Chừng đó Tô tần mới đến". Như vậy, rõ ràng lúc đó Tô Tần vừa mới bước chân vào vũ đài chính trị,
và đó là những lời du thuyết của ông đối với Trần Chẫm. Nếu căn cứ vào câu "Tần bại Khuất Cái" vào
năm 32, và nếu đặt giả thiết Tô Tần là thanh niên lần đầu tiên xuất hiện trong vũ đài chính trị khoảng
hai mươi tuổi, thì có thể đoán được năm sinh của ông là khoảng trước sau năm 332.
Lúc bấy giờ, chính là giai đoạn giữa của thời Chiến Quốc, các nước đang tranh giành đất đai giữa
nhau một cách quyết liệt. Cho nên, có rất nhiều kẻ sĩ đi du thuyết về thuật tung hoành với các chư hầu.
Họ dùng ba tấc lưỡi để tìm phú quý công danh, và trở thành các bậc khanh tướng áo trắng, có uy quyền
rất to, tiếng tăm vang dội. Đối với những người này, Tô Tần tỏ ra rất ngưỡng mộ. Hơn nữa, ngay từ
nhỏ ông đã chịu ảnh hưởng của các người anh, nên lập chí đi theo con đường này. Ông đơn thân độc
mã tìm tới nước Tề, và xin vào học với một bậc đại sư về thuật tưng hoành là Quỷ Cốc tiên sinh, để
học tập về môn này.
Sau khi học xong, Tô Tần trước sau đến du thuyết tại các nước như Châu, Tần, Triệu v.v... nhưng đều
không được trọng dụng, nên đành phải quay về nhà và cảm thấy rất thẹn. Sau khi về tới nhà, vợ và chị
dâu của Tô Tần đều xem khinh ông, chê cười ông là người không lo làm ăn chính đáng như làm nghề
nông, nghề thương. Họ cho rằng với tài năng của Tô Tần, mà muốn đi bon chen tìm công danh thì có
khác nào như chuyện nằm mộng.
Tô Tần nghe qua, chẳng những không buồn nản, mà trái lại, suốt ngày đóng cửa phẫn chí lo việc học
hành. Ông ngày đêm nghiên cứu học hỏi các chương sách như "Âm phù”, “Sủy Tình", "Ma ý" v.v... để
tìm hiểu phương pháp thuyết phục các vị vua chúa. Ông học đến nửa đêm thường ngủ gật, nên đã “dùng
dùi đâm vào đùi, máu chảy tới bàn chân" (chương một trong Tân Sách). Tinh thần khắc khổ học hỏi
đó, được người đời sau liên tục truyền tụng. Việc Tô Tần dùng dùi nhọn đâm vào đùi để học, cũng
giống như chuyện Tôn Kính treo tóc mình lên xà nhà để chống ngủ gật, đều được đưa Vào Sách Tam
Tự Kinh, và được xem là tấm gương phẫn chí để học hỏi. Tất nhiên, mục đích đâm dùi vào đùi để lo
học của Tô Tần, chính là muốn mưu cầu công danh phú quý. Nhưng ý chí tiến thủ và tinh thần phẫn chí
học tập của ông vẫn là việc mà ngày nay cũng nên đề xướng.
Quả nhiên, sự đời không bao giờ phụ lòng người có chí. Chỉ một năm sau, trình độ học vấn của Tô Tần
đã thật vượt bậc, thuật thăm dò tìm hiểu của ông cũng được đề cao không ít. Tô Tần lại bắt đầu đi du
