2. Nghìn Dặm Đến Nước Yên
Nước Yên nằm ở một góc xó, là một quốc gia yếu nhất trong "thất hùng". Thái sử Công từng nói: “Yên
nằm sát Man Lạc, bên trong phải chịu nghe theo sự sắp xếp của Tề và Tấn, nằm lẫn giữa các cường
quốc, nhưng lại là nước yếu nhất, đã mấy lần suýt bị tiêu diệt”(Theo “Yên thế gia” trong sách “Sử
ký”).
Nước Yên sống giữa bão táp, “phía Đông không bằng Tề, phía Tây không bằng Triệu (Theo chương
một quyển “Yên sách”). Kình địch của nước Yên trước tiên phải là hai nước Tề và Triệu láng giềng.
Nhất là nước Tề là nước luôn có sự uy hiếp to lớn nhất đối với nước Yên.
Năm 314 trước công nguyên. Yên Vương là Khoái Pháp Cổ nhường ngôi cho người Tướng quốc của
mình là Tử Chi dẫn đến nội loạn. Nước Tề nhân cơ hội đó liên kết với Trung Sơn tiến chiếm nước
Yên. Yên Vương Khoái và Tử Chi đều chết. Bá tánh của nước Yên bị chiến tranh tàn phá, đói kém mất
nhà cửa, phải bỏ đất đi lang thang khắp mọi nơi. Cuộc sống thật là đồ thán. Yên Chiêu Vương (công tử
Chức) là một nhà vua anh minh, đã lên nối ngôi trong một khung cảnh đổ nát hoang tàn, ông quyết chí
đánh bại nước Tề rửa mối thù đẫm máu.
Muốn phục thù thì trước tiên phải chấn hưng nước nhà, muốn chấn hưng nước nhà thì cần phải cầu
người hiền tài. Yên Chiêu Vương sau khi nghe Quách Quỳ nói câu chuyện cổ tích về “nghìn vàng mua
xương ngựa”, bèn mạnh dạn dùng Quách Quỳ làm soái, rồi xây một cái đài bằng vàng, bên trên để
hàng nghìn lượng vàng, với mục đích chiêu tập hiền sĩ từ bốn phương về với mình.
Tô Tử được tin, bèn từ nước Châu đến nước Yên. Trâu Diễn, được tin bèn từ nước Tề đi đến nước
Yên. Lạc Nghị được tin, bèn từ nước Triệu đi tới nước Yên. Khuất Cảnh được tin, bèn từ nước Sở đi
tới nước Yên. Tất cả bốn nhân tài này đều tập trung cả về nước Yên. Và quả nhiên đã giúp được nước
Yên đối đầu với nước Tề mạnh hơn. (Theo phần "Quần đạo" trong sách "Thuyết uyển"). Tô Tử nói ở
đây tức là Tô Tần. Tô Tần khi đi về nước Yên là năm thứ ba sau khi Yên Chiêu Vương đã dùng Quách
Quỳ làm soái, tức trước năm 308 trước công nguyên.
Sau khi Tô Tần đến nước Yên, Yên Chiêu Vương đối với ông tỏ ra trọng thị, tự mình đi ra tận ngoại ô
để nghênh tiếp, rồi bày tiệc thịnh soạn khoản đãi, dùng lễ rất trọng hậu. Tô Tần cũng không phụ lòng
Yên Chiêu Vương, ông thăm dò tìm hiểu và biết được tâm sự của nhà vua, nên tích cực lo mưu hoạch
chuyện đánh Tề giúp Yên Chiêu Vương. Tổng chiến lược dùng để đánh bại nước Tề của Tô Tần là
khuyên nước Tề đánh nước Tống, để từ đó nước Tề bị cô lập và tiêu hao tiền tài, vật lực, và cũng để
nước Tề bớt đi sự cảnh giác đối với nước Yên, rồi mới thừa cơ đánh bại họ. Tô Tần nói với Yên
Chiêu Vương:
- Trong thiên hạ gồm có bảy chiến quốc, mà Yên là nước yếu nhất, nếu đánh một mình thì không được,
vậy có điều kiện liên hợp với ai thì phải hết sức trọng thị. Nếu vương có thể tạm gác tình thương, đưa
con, mẹ, và em sang nước Tề làm con tin rồi lại dùng gấm vóc, châu báu hối lộ cho các đại thần của
