Nhiều nhà doanh-nghiệp tưởng rằng tiền-bạc là một tài-sản vững-chắc và
người ta có thể nương-tựa vào đó. Thật là lầm to! Thật ra, giá-trị tiền-bạc
thay-đổi từng giờ, tiền-bạc là một vật bấp-bênh nhứt trên thế-giới; và vào
lúc khủng-hoảng, khi anh cần tiền hơn hết, anh lại khó kiếm ra tiền hơn hết.
Tiền-bạc là một người bạn trong lúc giàu. Khi không cần, thì tiền vô như
nước; khi cần thì nó lại chạy xa!
Giá-trị đồ-vật còn tùy từng nơi nữa. Một người ở chỗ hẻo lánh được một
chỗ làm nơi đô-thị và mỗi năm ăn được 25.000 quan; y tự bảo: giàu rồi.
Nhưng ngày đầu-tiên y đến tỉnh thành, y phải trả 2 quan rưỡi chai rượu bia,
4 quan điếu xì-gà và 12 quan bữa điểm-tâm. 25.000 quan của y không còn
nhiều như trước nữa.
Du-lịch sẽ giúp ta nhiều điều lợi; nó bắt ta phải chú-ý đến sự trồi-sụt của
giá-trị; nó mở-rộng tai mắt ta. Khi về nhà, ta sẽ biết được nhiều chuyện mà
trước kia ta không để-ý.
Hầu-tước Haldane gần đầy có nói rằng "mở rộng tầm mắt" tức là to lớn
thêm và đi đến thành-công; tức là ôm trong tay cả vùng hoạt-động của
doanh-nghiệp, của khoa-học và tư-tưởng; tức là gần-gũi những phát-minh
mới; và như vậy người ta không còn gặp cảnh bất-ngờ.
SẴN-SÀNG, đó là điều cốt-yếu. Đoán trước được-những nhịp bước của
sự tiến-hóa, thường-thường người ta tránh được những điều thiệt-hại.
Hướng-dẫn công-việc doanh-nghiệp cách nào để nó khỏi sụp-đổ vì sự thay-
đổi, và tránh được những tình-thế hỗn-loạn có thể xảy ra.
Ở Huê Kỳ có một người chủ ngân-hàng tháo-vát tên là Babson, y bán
cho các nhà doanh-nghiệp nào muốn mua, một cái giá-ngạch-biểu (cote)
đặc-biệt. Sự lên giá, hạ giá, đều ghi trong ngạch-biểu ấy rõ-ràng đến nỗi liếc
mắt qua, ta có thể nhận được tình-hình công-việc rồi, Cố-nhiên những giá-
ngạch-biểu ấy không phải đứng mãi được, nhưng nó giúp ta được nhiều
việc và công-dụng của nó như vậy cũng đã nhiều rồi.
Nghiên-cứu một vấn-đề hay hơn thử-đoán cách giải-quyết vấn-đề ấy;
suy-nghĩ chín-chắn hay hơn là vô-lự. Và cũng như các tay cá ngựa nghiên-
cứu những thành-tích của ngựa đua, các nhà doanh-nghiệp nên nghiên-cứu
quá-khứ của những giá-khoán (valeurs) mà mình định mua.
