vào họ. Những năm sau đó, McNamara đã thừa nhận những sai lầm của
mình: “Những người trong chính quyền Tổng thống Kennedy và chính
quyền Tổng thống Johnson như chúng tôi đã tự ý tham gia các quyết định
về Việt Nam, đó là những vấn đề nguyên tắc và truyền thống của đất nước
này. Chúng tôi đã quyết định dựa trên những giá trị đó. Song chúng tôi đã
sai lầm, một sai lầm nghiêm trọng.”
VÀ SAU ĐÓ, ĐÃ QUÁ MUỘN
Rất nhiều người vẫn còn muốn tranh cãi về những lời thú nhận của
McNamara cho dù đã hơn 30 năm trôi qua, và với 58 nghìn mạng người,
giờ đã là quá muộn. Cái giá cho cuộc chiến ở Việt Nam quá đắt. Vấn đề ở
đây không chỉ được đo đếm bằng mạng sống của con người mà còn là niềm
tin của người dân Mỹ vào chính quyền đã bị xói mòn, mọi người không còn
sẵn sàng ủng hộ một chính quyền như vậy. Những người phản đối chiến
tranh Việt Nam đã biểu tình và bạo loạn, khủng hoảng xã hội xảy ra ở khắp
nơi trên nước Mỹ. Kỷ nguyên ấy đã được bắt đầu bằng những hy vọng, lý
tưởng do John F. Kennedy khởi đầu, rồi hoàn toàn kết thúc bằng lừa dối và
hoài nghi do Richard Nixon đầu trò.
Bất kể khi nào một nhà lãnh đạo không tuân thủ theo Nguyên tắc nền tảng,
ông ấy sẽ phải trả giá bằng chính hoạt động lãnh đạo của mình. McNamara
và Tổng thống Johnson đã đánh mất niềm tin của người dân Mỹ, đó là hậu
quả do hoạt động lãnh đạo của họ gây ra. Kết quả, McNamara đã từ chức
Ngoại trưởng, còn Johnson rút khỏi vũ đài chính trị, ông ta nhận ra vấn đề
của mình, nên quyết định không ra tranh cử nhiệm kỳ tổng thống tiếp theo.
Nhưng tai tiếng về việc ông đã đánh mất niềm tin thì vẫn tồn tại dai dẳng.
Cho đến tận hôm nay, người dân Mỹ vẫn hoài nghi về các chính khách và
vẫn còn tiếp tục mất niềm tin.
Không lãnh đạo nào vừa lấy mất niềm tin của mọi người, lại vừa mong tiếp
tục tạo ảnh hưởng tới họ. Niềm tin là nền tảng của lãnh đạo. Vi phạm
