- Kéo tàu! Ké ....éo tàu!
Nhưng ánh sáng văn minh lần lần soi rọi bên hè xóm Tà Lốc . Vào
những năm kinh tế khủng hoảng, chính phủ thuộc địa đã cố gắng biểu
dương uy thế bằng cách cho xáng múc, đào con kinh thẳng tắp dọc theo
duyên hải vịnh Xiêm La, nối liền chợ Rạch Giá lên chợ Hà Tiên, phía bắc .
Lần hồi, khi đào xong xuôi, lịnh của quan chánh tham biện chủ tỉnh truyền
ra, quan chủ quận liền chạy tờ về làng, làng chạy trát xuống ấp Tà Lốc .
Đại ý như sau:
Trát cho hương ấp Tà Lốc tuân cứ: Tới ngày .... tháng .... năm .... nhà
nước làm lễ ăn khánh thành con kinh quản hạt Rạch Giá - Hà Tiên . Quan
Toàn Quyền Đông Pháp đích thân đi trên tàu, theo con kinh này . lần đầu
tiên, con dân ấp Tà Lộc được ddón rước trọng thể quan Toàn Quyền Đông
Pháp đại thần . Vậy đúng hừng đông nói trên, dân đinh trong ấp phải tề tựu
ngay bờ kinh xáng, tại chợ, gần chỗ bàn hương án của hương chư'c hội tề
đặt ra . Hương ấp phải truyền rao cho dân trong xóm được rõ rồi phúc
bẩm cho làng biết . Nếu bất tuân sẽ bị khiển trách .
Nhận được trát nọ, hương ấp Thum đi tới lui thăm viếng từng nhà để
vừa uống rượu, vừa làm công tác . Chú ta mở đầu câu chuyện:
- Ngày mốt, mình nên đón rước quan Toàn Quyền đại thần . Bà con
thấy làm sao ?
Ai nấy nhao nhao phản đối, trình ra nhiều bằng cớ xác đáng:
- Tụi tôi quần áo lem luốc, tay lấm chơn bùn . Vả lại, chưa đóng giấy
thuế thân . Rủi có bề gì thì ... phải làm sao ?
Hương ấp Thum cười khì:
- Hỏi thử cho biết vậy thôi . Một mình tôi thay mặt tất cả bà con, đủ
rồi . Nói chí tình, nếu bà con kéo nhau ra bờ kinh xáng, đứng khoanh tay
gần bàn hương án để đón rước thì chắc thiên hạ cũng đuổi bà con trở về
xóm, trước khi quan đại thần đến .
Nhưng dường như bà con trong xóm Tà Lốc hơi buồn phiền điều gì
mơ hồ:
- Tụi tôi chưa được thấy mặt "tây u" và tàu bè tối tân của nước Pháp .
Ai cũng muốn đi cho vui ngặt còn món nợ ... quần áo và thuế thân . Chẳng
