Giờ hãy giả dụ đó là Rodney, một người Anh đi xem kịch. Nếu anh ta nói “Nó khá được” thì
câu này có rất nhiều ý nghĩa. Nó có thể mang ý nghĩa là vở kịch vô cùng kinh khủng nhưng
“là người lịch sự nên tôi không nói công khai như thế với tác giả”. Nếu người hỏi là người
cho anh ta vé đi xem kịch thì “khá được” có thể mang ý nghĩa là “cũng thường thôi” nhưng
anh ta vẫn trân trọng việc được cho vé. Nếu con trai của Rodney viết ra vở kịch đó thì “khá
được” có nghĩa là “xuất sắc, nhưng cha sẽ không để con phổng mũi đâu.”
Khi gôn thủ Colin Montgomerie người Scotland chơi ở giải Mỹ mở rộng tại Câu lạc bộ
Olympic ở San Francisco, một phóng viên của tờ Los Angeles Times hỏi làm sao anh có thể
gây một ấn tượng đặc biệt khi không bị hỏng quả nào trong toàn bộ mùa giải. Colin
Montgomerie đáp: “Vâng, tôi chơi cũng tạm”. Người phóng viên coi đây là một phản ứng
kênh kiệu và viết bài chỉ trích sắc bén về tính cách của Montgomerie. Thật không công
bằng vì theo tôi, ý mà gôn thủ định nói chỉ là một cách trả lời tự giễu một cách khiêm tốn
mà thôi. Nếu anh biết tiếng Anh Mỹ là ngôn ngữ ít phụ thuộc ngoại cảnh, có lẽ anh sẽ nói:
“Vâng, tôi chơi khá tốt”. Để truyền tải ý này, người Mỹ sẽ phải nói: “Bởi vì tôi đã từng chơi ở
giải này một lần rồi”.
Khi làm ăn ở Trung Quốc, bạn phải có một phiên dịch. Hãy lưu ý những khó khăn mà
họ sẽ gặp phải khi dịch tiếng Anh sang tiếng Trung và ngược lại. Trước tiên, hãy xác định
xem mình đang làm việc với một phiên dịch (người sẽ dịch những gì bạn nói) hay một
người thông dịch (người sẽ dịch ý bạn muốn nói). Những thông dịch viên này rất tự hào là
họ hiểu được ý bạn nói hơn là câu chữ đơn thuần.
Tiếng Trung là một ngôn ngữ phụ thuộc nhiều vào ngoại cảnh. Khi lần đầu tiên nói
chuyện ở Trung Quốc, tôi đã rất cẩn thận khi dùng từ đứa con của họ chứ không phải những
đứa con. Do chính sách một con của nước này nên tôi không muốn ai phải phiền lòng (hay
để Chính phủ nghĩ rằng tôi không tôn trọng chính sách của họ). Người thông dịch của tôi,
Paul Yeh, giải thích cho tôi rằng điều này không quan trọng vì trong tiếng Trung không có
số ít hay số nhiều. Nếu một ai đó ở Trung Quốc bảo bạn rằng họ đang xây nhà thì bạn cũng
không biết ý họ nói một hay một ngàn ngôi nhà. Bạn phải lắng nghe tiếp cuộc hội thoại để
xác định.
Tiếng Trung cũng không có các thì. Nếu ai đó ở Trung Quốc nói với bạn rằng họ “xây
nhà”, bạn sẽ không biết ý của họ là đang xây nhà, sắp xây nhà, đã xây nhà hay sẽ xây nhà.
Bạn phải lắng nghe tiếp cuộc hội thoại để xác định.
Paul, một người sống ở Đài Loan và là một trong những phiên dịch tiếng Trung Quốc
phổ thông tốt nhất của tôi đã giải thích cho tôi rằng dịch từ tiếng Anh sang tiếng Trung dễ
hơn nhiều so với dịch ngược lại. Vì tiếng Anh là một ngôn ngữ rất cụ thể nên rất dễ dịch
sang tiếng Trung. Còn với tiếng Trung, bạn phải lắng nghe cả một hoặc hai đoạn để hiểu hết
ý nghĩa những gì được nói trước khi có thể dịch sang tiếng Anh.
Điều đầu tiên chúng ta cần tìm hiểu về việc thương lượng với người nước ngoài là thỏa
thuận. Thỏa thuận không phải là vấn đề chính đối với họ mà họ chú trọng vào sự tin tưởng
trong mối quan hệ giữa hai bên. Có sự thật lòng giữa hai bên hay không? Nếu còn sự nghi
