quan sát của mình. Một lần Gorki đi cùng hai nhà văn khác đến ăn
cơm tại nhà hàng ở Naples. Sau khi họ ngồi vào chỗ, Gorki đề nghị
cùng thi trò chơi quan sát, mục tiêu quan sát là người khách sắp sửa
bước vào nhà hàng, sau đó mỗi người đưa ra nhận định của mình
trong khoảng thời gian nhanh nhất, vừa chính xác, vừa chi tiết
nhất. Chẳng phải chờ lâu, một người khách đã xuất hiện ngoài cửa,
Gorki chăm chú quan sát người đó, và nhanh chóng nắm bắt được
đặc điểm nổi bật nhất của ông ta là nét mặt trắng bệch, mặc quần
áo màu tro, đôi tay dài ngoẵng và tấy đỏ, trong khi nhà văn Andreb,
thì chỉ nhìn qua loa đại khái, đến màu quần áo cũng nói sai, nhà
văn khác là Bunin còn quan sát kỹ hơn Gorki, ông còn nhận ra người
đó đeo ca vát in hoa, và móng tay của ông ta không bình thường,
thông qua biểu cảm, tâm trạng của người đó, ông ta phán đoán đó là
một kẻ lừa đảo, sau đó ba người điều tra qua ông chủ nhà hàng, quả
nhiên được biết về thân thế của người đó đúng như phán đoán của
Bunin. Gorki rất khâm phục tài quan sát của Bunin, không những
ông nhận thấy tất cả các biểu hiện bên ngoài, mà còn đánh giá
đúng về bản chất bên trong.
(3) Khi quan sát không được bỏ qua bất kỳ biểu hiện nào của sự
vật
Điều cơ bản nhất là phát hiện ra sự vật đó có điểm nào khác với
trạng thái bình thường không, có điểm nào không giống sự vật cùng
loại không. Nhà văn nổi tiếng người Pháp là Maupassant trong thời
kỳ đầu sáng tác văn học đã đến học hỏi nhà văn lớp trước Flaubert,
nhưng Flaubert không hề giảng giải điều gì cụ thể, mà chỉ ra cho
Maupassant hai đề luyện tập quan sát: Một là "Hãy miêu tả người
khách đang ngồi trước cửa hàng, về dáng vẻ bên ngoài, phải mô tả
được như một họa sĩ, từ dáng dấp, tư thế, biểu cảm, lột tả được bộ
mặt tinh thần của người đó, và đi sâu phân tích phán đoán bản
chất, để người đọc không thể nhầm tưởng người đó với ai khác. Hai
