3
SỰ KÌ DIỆU CỦA MÁY DỰ ĐOÁN
Đ
iểm chung giữa Harry Potter, Nàng Bạch Tuyết và Macbeth là gì? Những
nhân vật này đều bị thúc đẩy bởi lời tiên tri, lời dự đoán. Từ tôn giáo đến
những câu chuyện cổ tích, kiến thức về tương lai là hậu quả tất yếu. Sự dự
đoán ảnh hưởng đến hành vi và những quyết định.
Những người Hy Lạp cổ đại kính trọng những nhà tiên tri của họ bởi khả
năng dự đoán, đôi khi là bởi những câu đố đánh lừa người hỏi. Ví dụ, vua
Croesus của Lydia khi đó xem xét một cuộc tấn công mạo hiểm vào Đế
quốc Ba Tư. Nhà vua không tin tưởng vào nhà tiên tri cụ thể nào, vậy nên
ông quyết định kiểm tra từng người một trước khi hỏi ý kiến về việc tấn
công Ba Tư. Ông gửi sứ giả đến mỗi nhà tiên tri. Vào ngày thứ 100, mỗi sứ
giả được yêu cầu hỏi những nhà tiên tri về việc mà vua Croesus đang làm
khi đó. Lời tiên tri ở Delphi dự đoán chính xác nhất, nên nhà vua đã hỏi và
tin tưởng lời tiên tri ở đó.
1
Trong trường hợp của vua Croesus, lời dự đoán có thể là về hiện tại. Chúng
ta dự đoán liệu một giao dịch thẻ tín dụng hiện tại là hợp pháp hay bất hợp
pháp, liệu một khối u trong hình ảnh y tế là ác tính hay lành tính, liệu một
người nhìn vào máy ảnh của iPhone là chủ sở hữu máy hay không. Cho dù
động từ gốc Latin của nó (“praedicere” – có nghĩa là “làm cho biết trước”),
hiểu biết của chúng ta về mặt văn hóa của sự dự đoán nhấn mạnh khả năng
nhìn thấy những thông tin ẩn giấu khác, có thể là ở quá khứ, hiện tại, hay
tương lai. Quả cầu pha lê có lẽ là biểu tượng quen thuộc nhất của sự dự
đoán đầy ma thuật. Chúng ta thường liên tưởng quả cầu pha lê đến những
