Dostoevsky
Anh em nhà Caramazov
Dịch giả: Phạm Mạnh Hùng
Chương 2
Có một phút như thế
Cha Paixi cố nhiên đã không lầm khi nói quyết rằng "chú bé dễ thương"
của Cha sẽ trở lại, thậm chí có lẽ Cha đã hiểu (dù không hoàn toàn nhưng
vẫn cứ là sáng suốt) tâm trạng thực của Aliosa. Tuy nhiên, tôi xin thành
thật thú nhận rằng bây giờ chính tôi cũng rất khó lòng truyền đạt rõ ràng ý
nghĩa đích thực của khoảnh khắc lạ lùng và mập mờ đó trong đời của nhân
vật còn quá trẻ trung ấy mà tôi rất đỗi yêu mến. Đáp lại câu hỏi đau buồn
của Cha Paixi nêu ra với Aliosa: "Hay con ngả theo những người kém đức
tin" - cố nhiên tôi có thể thay Aliosa trả lời dứt khoát: "Không, anh ấy
không ngả theo những người kém đức tin". Hơn nữa, còn ngược hẳn lại là
khác: tất cả sự bối rối của anh chính là bởi anh đã tin nhiều. Nhưng đúng là
có bối rối, điều ấy đã xảy ra, và rất đỗi đau khổ, đến nỗi sau này, mãi sau
này, Aliosa vẫn coi cái ngày đau buồn ấy là một ngày nặng nề nhất và tai ác
nhất trong đời mình. Nếu người ta hỏi thẳng: "Chẳng lẽ anh ta buồn lo như
thế chỉ là vì thi hài trưởng lão đáng lẽ phải lập tức bộc lộ phép lạ chữa bệnh
thì lại sớm có mùi hay sao?" thì tôi sẽ trả lời ngay không ngần ngừ: "Vâng,
quả là như thế". Tôi chỉ yêu cầu bạn đọc đừng vội chê cười quá đáng tấm
lòng trong trắng của chàng trai ấy của tôi. Bản thân tôi chẳng những không
có ý định xin tha thứ cho anh ta, hay thay anh ta mà xin lỗi, hay bào chữa
cho lòng tin chất phác của anh ta, viện cớ anh ta tuổi trẻ non nớt chẳng hạn,
hay viện cớ anh ta chẳng tấn tới gì lắm trong việc học hành trước đây, v.v…
nhưng thậm chí tôi sẽ làm ngược lại và tuyên bố dứt khoát rằng tôi thành
thực kính trọng bản chất trái tim anh ta. Chắc chắn là một thanh niên khác
dè dặt tiếp nhận những xúc động tình cảm, biết cách yêu không nồng cháy,
mà chỉ yêu một cách đầm ấm, đầu óc tuy đúng đắn, nhưng so với tuổi thì
quá chín chắn (vì vậy là rẻ tiền), một thanh niên như thế, tôi xin nói với các
