còn trông đợi chàng nữa, việc chàng xuất hiện bất ngờ khiến cho lúc đầu
mọi người hơi ngạc nhiên.
Chú thích:
(1) Ultramontamsme: một khuynh hướng tôn giáo chính trị của đạo Thiên
Chúa, chủ trương giáo hoàng có toàn quyền can thiệp vào việc đời của bất
cứ quốc gia nào. Trong thế kỷ XIX, nó là khuynh hướng phản động chống
lại phong trào cách mạng (N.D)
(2) Bảy nhà hiền triết cổ Hy Lạp là tác giả của những châm ngón về cách
xử thế khôn ngoan (chẳng hạn "Hãy nhận biết bản thân mình" của Talet.
"Đừng có gì quá đáng" của Xolon, v.v…). Thành phần của "bộ bảy" này
thay đổi ở những văn bản khác nhau (N.D).
(3) Giáo hoàng Gregoa VII (1073-1085) ở La Mã, chủ trương giáo hoàng
có quyền lực vô giới hạn (N.D)
(4) Theo lịch Kinh Thánh. Chúa Jesus bị quỷ ba lần cám dỗ. "Lần cám dỗ
thứ ba" ở đây là chỉ sự cám dỗ bằng quyền lực thế gian (N.D).
(5) Cuộc chính biến ngày 2 tháng Chạp 1851. Luis Napoleon Bonapart
tuyên bố lên ngôi hoàng đế (N.D).
