- Ông thấy cái gì lạ lùng đến thế? - Cha Ioxif thận trọng hỏi.
- Nhưng thực ra thế là cái quái gì? - Miuxov kêu lên, dường như đột nhiên
nổ bùng. - Nhà nước bị loại bỏ trên trái đất, còn giáo hội được tôn lên thành
nhà nước! Đấy không phải là "chủ nghĩa giáo hoàng" nữa, mà là "chủ nghĩa
giáo hoàng" cực cực đoan! Đến cả giáo hoàng Gregoa VII cũng chưa từng
mơ tưởng như thế(3).
- Xin ông hiểu hoàn toàn ngược lại cho! - Cha Paixi nói một cách nghiêm
nghị - Không phải giáo hội biến thành nhà nước, xin hãy hiểu điều đó. Đấy
là La Mã và mơ ước tủa nó. Đấy là sự cám dỗ thứ ba của quỷ(4). Nhưng
đây là trái lại. Nhà nước biến thành giáo hội, vươn lên thành giáo hội và trở
thành giáo hội trên toàn trái đất, điều đó hoàn toàn đối nghịch với "chủ
nghĩa giáo hoàng, với La Mã và cách lý giải của ông, đấy chỉ là định mệnh
cao siêu của đạo chính thống trên trái đất. Ôi, từ phương Đông ngôi sao ấy
đang mọc lên chói lọi.
Miuxov im lặng một cách uy nghĩ. Toàn bộ dáng vẻ của ông biểu lộ một
phẩm cách phi thường. Một nụ cười vừa kiêu kỳ vừa bao dung thoáng hiện
trên môi ông. Aliosa theo dõi mọi chuyện, tim đập thình thịch. Toàn bộ
cuộc đàm thoại này làm anh vô cùng lo lắng, tình cờ anh nhìn Rakitin vẫn
đứng không nhúc nhích ở chỗ của anh ta cạnh cửa, chăm chú lắng nghe và
nhìn, tuy mắt gằm xuống. Nhưng, thấy má anh ta đỏ bừng, Aliosa đoán ra
Rakitin cũng xúc động không kém gì mình. Anh biết anh ta lo lắng điều gì.
