ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 132

cùng tức ulưl phạt vạ tuyệt thông mỗi khi họ bị pháp luật nhà nước trừng
trị? Sẽ không có sự tuyệt vọng nào lớn hơn nữa, ít ra là với kẻ phạm tội
người Nga, vì kẻ phạm tội người Nga vẫn còn có đức tin. Nhưng ai biết đâu
khi ấy có thể xảy ra một điều khủng khiếp: có thể xảy ra sự mất đức tin
trong trái tim tuyệt vọng của kẻ phạm tội, nếu vậy thì sao? Nhưng giáo hội
như người mẹ dịu hiền dậy lòng yêu thương, tự mình lừ bỏ sự trừng phạt
bằng hành động, bởi vì không có sự trừng phạt của giáo hội thì kẻ phạm tội
cũng đã bị toà án của nhà nước trừng phạt quá đau rồi, và phải có người
thương xót họ chứ. Lý do chủ yếu khiến giáo hội không trừng phạt vì toà án
giáo hội là toà án duy nhất thâu nhận được chân lý và do đó, về bản chất
cũng như về tinh thần, không thể kết hợp với bất kỳ toà án nào khác và
thậm chí không thể có sự thoả hiệp tạm thời. Ở đây không thể có sự câu
kết. Người ta bảo người nước ngoài mà phạm tội thì ít khi ăn năn, bởi vì
chính các học thuyết thời nay khiến họ đinh ninh trọng tội của họ không
phải là tội, mà chỉ là sự nổi dậy chống lại lực lượng áp bức bất công. Xã
hội chặt đứt liên hệ với họ bằng một sức mạnh chế áp họ một cách hoàn
toàn máy móc và kèm theo sự tuyệt thông ấy lại còn dai thù họ (ít nhất là ở
châu Au người ta tự nói ra như thế) - căm thù và hoàn toàn thờ ơ với số
phận sau này của họ, người anh em của mình, quên hẳn họ. Như vậy mọi
việc diễn ra không có chút tình thương nào của giáo hội, bởi vì trong nhiều
trường hợp ở đấy hoàn toàn không còn giáo hội, chỉ còn các thầy tu và
những ngôi nhà thờ tráng lệ, ở đấy đã từ lâu chính giáo hội khao khát
chuyển từ chủng loại thấp là giáo hội, lên chủng loại cao là nhà nước, để
hoàn toàn biến mất trong nhà nước. Hình như ít nhất cũng là như thế ở các
xứ theo đạo Luthơ. Ở La Mã đã một nghìn năm nay, nhà nước được thành
lập thay thế cho giáo hội. Bởi vậy kẻ phạm tội không nhận ra mình là thành
viên của giáo hội, và khi bị tuyệt thông thì họ thất vọng. Nếu họ trở lại xã
hội thì thường thường mang trong lòng mối hận thù về nỗi chính xã hội
dường như chủ động đoạn tuyệt với họ. Kết cục sẽ ra sao, các vị có thể tự
mình xét đoán. Trong nhiều trường hợp hình như ở ta cũng vậy. Nhưng
được cái là ngoài những toà án đã được thiết lập, ở ta còn có cả giáo hội
không bao giờ để mất liên lạc với kẻ phạm tội, luôn luôn coi họ là đứa con