không phải là máy móc như ông vừa đề cập đến: không phải thứ hình phạt
mà trong phần lớn trường hợp chỉ làm người ta uất ức, mà là thứ hình phạt
thực sự, duy nhất có hiệu quả, vừa đáng sợ vừa làm cho người ta yên lòng,
vì nó nằm ngay trong sự tự thú của lương tâm.
- Thế nào thế nào, Cha cho biết rò hơn được chứ ạ? - Miuxov hỏi, vẻ hết
sức tò mò.
- Thế này nhé, - trưởng lão bắt đầu giảng giải. - Tất cả những cuộc đày ải
khổ sai ấy, trước kia còn kèm theo cả đánh đập, không uốn nắn được ai, mà
cái chính là hầu như không kẻ phạm tội nào sợ nó, và số hành vi phạm tội
không những không giảm bớt, mà càng về sau càng tăng lên. Hẳn ông
không thể bằng lòng với tình trạng ấy được. Như vậy hoá ra xã hội hoàn
toàn không được bảo vệ, bởi vì tuy phần tử có hại bị chặt rời ra một cách
máy móc và đày đi xa khuất mắt, nhưng thay vào đó lập tức xuất hiện một
kẻ phạm tòi khác, có khi là hai. Nếu có cái gì bảo vệ xã hội trong thời buổi
hiện nay và thậm chí cải tạo được kẻ phạm tội cải hoá được y thì đấy chỉ là
luật của Chúa Kito thể hiện trong sự tự thú của lương tâm. Chỉ có nhận tội
với tư cách là con của xã hội Kito, tức là con của giáo hội, kẻ đó mới nhận
tội của mình với xã hội, tức là với giáo hội. Như vậy, kẻ phạm tội thời nay
có khả năng nhận tội chỉ với giáo hội mà thôi chứ không phải với nhà nước.
Nếu như toà án thuộc về xã hội với tư cách là một giáo hội thì xã hội có sẽ
biết nên cắt bỏ vạ tuyệt thông cho kẻ nào để kẻ đó được trở lại với mình.
Bây giờ giáo hội không có một toà án nào đang hoạt động, mà chỉ có khả
năng lên án về tinh thần, giáo hội từ bỏ việc trừng trị bằng hình phạt thực
thi đối với kẻ phạm tội. Giáo hội không tuyệt thông, mà răn bảo với tình
cha con. Hơn nữa, giáo hội còn cố giữ toàn bộ mối liên hệ của nhà thờ Kito
với kẻ phạm tội: cho dự lễ, cho chịu phép ban thánh thể, ra tay làm phúc
nếu họ khốn khó, coi họ như kẻ bị cám dỗ hơn là kẻ có tội. Kẻ phạm tội sẽ
ra sao, ôi lạy Chúa, nếu như xã hội Kito, tức là giáo hội, sẽ ruồng bỏ họ như
luật dân sự ruồng bỏ và đoạn tuyệt với họ? Sự thể sẽ ra sao nếu giáo hội
