- Nghĩa là nói gọn lại, - Cha Paixi lại lên tiếng nhấn rõ từng lời theo một số
chủ thuyết đã bộc lộ quá rõ trong thế kỷ mười chín chúng ta, giáo hội phải
phát triển thành nhà nước, như từ một chủng loại thấp lên chủng loại cao,
để sau đó biến mất trong nhà nước, nhường chỗ cho khoa học, tinh thần
thời đại và nên văn minh. Nếu không muốn thể và chống cưỡng lại thì
người ta sẽ chỉ dành cho nó một góc nào đó trong nhà nước, mà còn giám
sát nó nữa. Hiện nay là như thế ở khắp mọi nơi trong các nước châu Âu
thời nay. Nhưng theo quan niệm và ước vọng của người Nga thì không phải
giáo hội phát triển thành nhà nước như từ kiểu hình thấp lên kiểu hình cao,
mà cuối cùng nhà nước sẽ xứng đáng để trở thành giáo hội và chỉ là giáo
hội mà thôi. Xin được như nguyện, Amen!
- Xin thú thực là Cha làm cho tôi phấn chấn lên đôi chút. - Miuxov nhếch
mép cười, lại bắt chéo chân. - Theo như tôi hiểu thì đấy là sự thực hiện một
lý tưởng nào đó, xa vô tận, khi đấng Kito trở lại thế gian. Ai mà chẳng
mong như thế. Một mơ ước không tưởng tuyệt đẹp: sẽ không còn chiến
tranh, các nhà ngoại giao, các nhà băng và vân vân. Đấy là một cái gì thậm
chí na ná như chủ nghĩa xã hội. Vậy mà tôi lại ngờ rằng tất cả những cái đó
là thực và chẳng hạn bây giờ giáo hội sẽ xét xử các tội hình sự, sẽ dùng các
hình phạt đánh đòn, khổ sai và có lẽ cả tử hình.
- Nếu như bây giờ chỉ còn có toà án giáo hội mà thôi thì giáo hội sẽ không
dùng hình phạt đày đi khổ sai hay tử hình. Tội phạm và quan điểm về tội
phạm lúc ấy chắc chắn sẽ phải thay đổi, cố nhiên là dần dần, không phải là
đột ngột và ngay lúc này, nhưng cũng nhanh thôi… - Ivan Fedorovich nói
một cách điềm tĩnh, không chớp mắt.
- Anh nói đứng đắn đấy chứ? - Miuxov nhìn chằm chằm vào anh ta.
