Sự xuất hiện của Dmitri Fedorovich chiếm mất không quá hai phút, và cuộc
chuyện trò không thể không tiếp tục. Nhưng lần này Petr Alecxandrovich
không thấy cần thiết phải trả lời câu hỏi dai dẳng và gần như cáu kỉnh của
Cha Paixi.
- Tôi xin phép gác bỏ đề tài này, - ông nói với giọng khinh khỉnh của người
thượng lưu. - Vả chăng đây là một đề tài rắc rối.
- Đấy kìa, Ivan Fedorovich đang cười chúng ta đấy, chắc hẳn anh ấy có
chuyện gì thú vị muốn nói.
- Chẳng có gì đặc biệt, ngoài một nhận xét nhỏ! - Ivan Fedorovich trả lời
liền. - Nói chung, chủ nghĩa tự do châu Âu và ngay cả thói tài tử phóng
túng của người Nga chúng ta đã từ lâu vẫn hay trộn lẫn những kết quả cuối
cùng của chủ nghĩa xã hội và những kết quả cuối cùng của Kito giáo. Cái
kết luận kỳ quái ấy cố nhiên là một nét đặc trưng. Thế nhưng không phải
chỉ có những người theo chủ nghĩa tự do và những kẻ có đầu óc tài tử mới
lẫn lộn chủ nghĩa xã hội với Kito giáo, mà trong nhiều trường hợp cả sen
đầm cũng vậy, tất nhiên đây là nói sen đầm nước ngoài. Cái giai thoại Paris
mà bác vừa kể khá tiêu biểu đấy, bác Petr Alecxandrovich ạ.
- Nói chúng tôi xin phép quý vị gác bỏ đề tài ấy. - Petr Alecxandrovich
nhắc lại. - Thưa quý vị, thay vào đó tôi xin kể một giai thoại khác, rất lý thú
và rất tiêu biểu về chính Ivan Fedorovich. Cách đây không quá năm ngày,
trong một cuộc họp mặt tại thành phố này mà phụ nữ chiếm phần lớn, nhân
lúc tranh luận anh ấy đã tuyên bố rằng trên trái đất này tuyệt nhiên không
có cái gì khiến người ta phải yêu đồng loại, không có cái luật tự nhiên nào
bảo người ta phải yêu nhân loại, nếu như cho đến nay vẫn có tình yêu trên
trái đất thì không phải là do luật tự nhiên, mà chỉ là vì người ta tin ở linh
