ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 243

- Bác hãy tự suy xét xem, bác Grigori Vaxilievich, - Xmerdiakov nói tiếp
bằng giọng đều đều đĩnh đạc, nó biết mình thắng, nhưng dường như khoan
hồng với kẻ bại. - Bác hãy tự mình suy xét xem, bác Grigori Vaxilievich:
Kinh Thánh nói rằng nếu có đức tin dù chỉ bằng hạt thóc thôi thì bảo trái
núi lăn xuống biển, núi cũng lăn xuống tức thì, chỉ cần ta ra lệnh. Này bác
Grigori Vaxilievich ạ, con là kẻ không tin đạo, còn bác là người giầu đức
tin đến độ luôn luôn mắng mỏ con, vậy bác hãy thử bảo trái núi kia lăn đi,
không phải là lăn xuống biển (vì biển xa đây quá), mà chỉ cần lăn xuống
con sông nhỏ hôi hám chảy qua sau vườn nhà ta thôi, và bác sẽ thấy ngay
rằng chẳng có cái gì nhúc nhích, tất cả vẫn y nguyên như trước, dù bác có
quát thét thế nào đi nữa. Như vậy tức là cả bác cũng không tin đạo một
cách thích đáng, mà chỉ vin vào cớ đó để mắng người khác thôi. Lại còn thế
này nữa, trong thời đại chúng ta, không riêng gì bác, mà dứt khoát là không
một ai, kể từ những đấng bậc cao cả nhất cho đến người mugich hèn kém
nhất, không một ai có thể làm cho núi lăn xuống biển, may ra thì trên cả
trái đất này có được một người, nhiều lắm là hai, có thể làm được việc đó,
nhưng có lẽ họ giấu mình tu hành ở một chỗ nào trong sa mạc Ai Cập, vì
vậy không thể tin được họ. Nhưng nếu vậy, nếu tất cả mọi người còn lại
đều không tin đạo, tức là cả bàn dân thiên hạ, trừ có vài người ẩn tu trong
sa mạc, thì lẽ nào hết thảy đều bị Chúa Trời nguyền rủa, mặc dù ai cũng
biết rằng Ngài lòng lành vô cùng, lẽ nào Ngài không tha thứ cho ai hết. Vì
thế con hy vọng rằng dù con có nghi ngờ đi nữa, con cũng sẽ được tha thứ
khi con nhỏ nước mắt ăn năn.
- Hãy khoan! - Fedor Pavlovich la ré lên khoái chí tột độ. - Vậy là có hai
người có thể bắt núi phải chuyển chỗ, mày vẫn thừa nhận là có những
người như thế chứ gì? Ivan, nhớ kỹ lấy điểm ấy, ghi vào: toàn bộ bản chất
người Nga thể hiện ở đấy.
- Ba nhận xét hoàn toàn đúng: đấy là một nét đặc biệt của tín ngưỡng dân
gian, - Ivan Fedorovich mỉm cười tán thành nói.
- Con đồng ý! Con mà đồng ý thì đúng là như thế rồi! Aliosa, có phải đúng
như thế không? Tín ngưỡng Nga hoàn toàn là như thế phải không?
- Không, Xmerdiakov hoàn toàn không có tín ngưỡng của người Nga. -