- Anh bạn trẻ ạ, hãy luôn luôn nhớ rằng khoa học của thế gian, sau khi trở
thành một lực lượng vĩ đại, đã đem mổ xẻ, đặc biệt trong thế kỷ gần đây, tất
cả những gì được lưu lại cho chúng ta trong các sách thánh, và sau cuộc
phân tích tàn bạo của các nhà bác học trên thế gian này thì tất cả những gì
thiêng liêng trước kia không còn lại chi nữa hết. Nhưng họ gỡ tung ra từng
phần mà không nhìn thấy toàn bộ, thậm chí thật đáng ngạc nhiên về sự mù
quáng đến như thế. Thế mà cái toàn vẹn vẫn sừng sững trước mặt họ như
trước, không gì lay chuyển nổi, và cổng địa ngục không thắng nổi nó.
Chẳng phải nó đã từng sống qua mười chín thế kỷ đó sao, chẳng phải bây
giờ nó vẫn sống trong sự vận động linh hồn của từng cá nhân và trong sự
vận động của quan chúng nhân dân sao? Nó vẫn sống ngay cả trong sự vận
động linh hồn của chính những người vô thần đã phá huỷ tất cả, nó vẫn
sống như trước kia, không gì lay chuyển nổi! Bởi vì ngay cả những người
chối bỏ đạo Kito và chống đạo thực ra bản thân họ vẫn cứ theo hình ảnh
của Chúa, họ vẫn cứ là những người như thế, bởi vì cho đến giờ, sự tinh
khôn cũng như nhiệt tâm của họ không tạo nên được cho con người và
phẩm giá con người một hình ảnh nào khác cao cả hơn hình ảnh mà Chúa
Kito đã vạch ra tự xưa. Mọi mưu toan thử nghiệm đều chỉ dẫn đến những
cái quái gở. Con hãy nhớ kỹ điều đó, bởi vì vị trưởng lão sắp tạ thế của con
sai con hoàn tục. Có thể khi nhớ tới ngày trọng đại này, con sẽ không quên
cả những lời dặn dò chân tình của ta, bởi vì con còn non trẻ, mà những cám
dỗ trong đời thật là ghê gớm và con chưa đủ sức chịu đựng đâu. Thôi đi đi,
hỡi đứa con côi cút.
Nói đoạn. Cha Paixi ban phước cho Aliosa. Khi đã rời khỏi tu viện và ngẫm
kỹ tất cả những lời bất ngờ ấy. Aliosa chợt hiểu rằng ông thầy tu nghiêm
nghị và mới nay vẫn khe khắt với anh bây giờ đột nhiên trở thành người
bạn mới của anh và là người hướng đạo mới yêu mến anh nồng nhiệt: hình
như trưởng lão biết mình sắp mất đã gửi gắm lại anh cho Cha Paixi, "Có lẽ
đúng như thế thật - Aliosa chợt nghĩ. Lời chuyển giáng bất ngờ và thâm
