thành thực nhất, đầy đủ nhất, thậm chí là quỳ gối ngay trên quảng trường
ấy…
- A ha, đấy mới là dự định, không phải trực tiếp từ ông ta, mà chỉ là do sự
cao quý của cái tim nồng nhiệt của ông mà có. Đáng ra ông nên nói luôn
như thế thì hơn. Không, nếu vậy hãy cho phép tôi nói nốt về tinh thần nghĩa
hiệp và thượng võ của anh ông, bởi vì hôm ấy ông ta đã bộc lộ rõ. Sau một
chập túm râu tôi lôi đi, ông ta buông tôi ra: "Mi là sĩ quan, - ông ta nói, - ta
cũng là sĩ quan nếu mi tìm được một người đứng đắn ra làm chứng thì bảo
người đó đến tìm ta, ta sẽ cho mi được toại ý, mặc dù mi là kẻ vô lại!" ông
ta nói thế đấy. Đích thị là tinh thần hiệp sĩ! Sau đó tôi ra về với thằng Iliusa,
nhưng cái cảnh tượng gia đình truyền kiếp ấy mãi mãi hằn lại trong tâm
hồn nó. Không, như vậy thì chúng tôi còn là quý tộc đâu nữa. Thì ông cứ
suy xét xem, ông vừa ở nhà tôi ra, ông thấy gì? Ba phụ nữ, một người bại
liệt và lẩn thẩn, một người bại liệt và gù, người thứ ba đi lại được, nhưng
quá thông minh, sinh viên, đang háo hức trở lại Peterburg để đi tìm quyền
lợi cho phụ nữ trên bờ sông Neva. Về Iliusa thì tôi không nói, nó mới có
chín tuổi, đơn thương độc mã, bởi vì nếu tôi chết đi thì cả nhà tôi sẽ ra sao,
tôi chỉ hỏi ông câu ấy thôi? Bởi vậy nếu tôi thách đấu với ông ta mà chẳng
may ông ta giết chết tôi thì cơ sự sẽ ra sao? Cả nhà tôi sẽ ra sao? Tệ hại hơn
nữa, nếu không bị giết chết, mà chỉ tàn tật: không làm gì được nữa, mà vẫn
cần ăn, khi ấy ai nuôi tôi, ai sẽ nuôi cả nhà? Hay Iliusa sẽ phải thôi học để
ngày ngày đi ăn xin? Đối với tôi, thách đấu ông ta là như thế đấy, chỉ là
chuyện dớ dẩn, có vậy thôi.
- Anh ấy sẽ xin lỗi ông, sẽ khấu đầu dưới chân ông giữa chốn đông người. -
Aliosa lại kêu lên, ánh mắt rực lửa.
- Tôi muốn kiện ông ta, - đại uý nói tiếp, - nhưng ông hãy giở bộ luật của
chúng ta ra mà xem, dù tôi có được kiện thì kẻ làm nhục tôi có phải bồi
thường cho tôi nhiều lắm không? Đã thế Agrafena Alecxandovna còn gọi
