ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 408

chỉ là một mớ hỗn loạn đáng nguyền rủa, thậm chí là quỷ quái, cho dù tôi
kinh hoàng về tất cả nỗi khủng khiếp do sự thất vọng của con người đem lại
thì tôi vẫn cứ muốn sống và áp môi vào chén rượu trần ai, không rời khỏi
nó cho đến khi uống cạn mới thôi! Tuy nhiên đến ba mươi tuổi chắc là tôi
sẽ vứt bỏ nó dù chưa uống hết và sẽ ra đi… cũng chẳng biết là đi đâu.
Nhưng cho đến năm ba mươi tuổi, tôi biết chắc là tuổi trẻ của tôi sẽ không
hết - mọi nỗi thất vọng, mọi sự chán đời. Tôi tự hỏi nhiều lần: trên đời này
có sự tuyệt vọng nào đè nén được niềm ham sống cuồng loạn và có lẽ là bất
nhã đó trong tôi được không? Và tôi cả quyết là không có cái gì cả, tức là
cho đến năm ba mươi tuổi, còn sau đó thì chính tôi không thiết nữa, tôi cho
là như thế. Lòng ham sống đó, một số nhà luân lý nhãi ranh ốm lao cho là ti
tiện, đặc biệt là những nhà thơ. Nó phần nào là đặc điểm của dòng họ
Karamazov, đấy là sự thật, ham sống bất kể hoàn cảnh nào, ở chú nhất định
cũng có cái đó, nhưng sao lại là ti tiện kia chứ? Trên hành tinh chúng ta vẫn
còn rất nhiều lực hướng tâm, Aliosa ạ. Tôi muốn sống, và tôi vẫn đang
sống, tuy như vậy là bất chấp logic. Tuy tôi không tin vào trật tự thiên
nhiên, nhưng tôi yêu quý những lộc non mùa xuân đang phơi mớ, còn dính
nhựa, tôi yêu quý bầu trời xanh, tôi yêu quý con người mà đôi khi, tôi yêu
quý kỳ công của con người, mặc thì có lẽ đã từ làu tôi không tin vào kỳ
công, nhưng theo thói quen cũ, tôi vẫn kính trọng trong lòng. Kìa, họ đã
mang cháo cá cho chú, chú ăn ngon miệng nhé. Cháo cá tuyệt lắm, họ nấu
rất khéo. Tôi muốn sang châu Âu, Aliosa ạ, từ đây ra đi, tôi biết rằng đến
đấy tôi sẽ chỉ thấy một nghĩa trang, nhưng là một nghĩa trang thân thiết
nhất, thế đấy! Những người quá cố thân thiết yên nghỉ ở đấy, mỗi phiến đã
trên mỗ họ đều nói lên cuộc đời sôi nổi đã qua, nói lên niềm tin say mê vào
kỳ công, vào chân lý, vào cuộc đấu tranh và khoa học của họ, tôi biết trước
là tôi sẽ sụp xuồng đất hôn những phiến đã ấy và khóc trên mồ của họ, mặc
dù tôi thực lòng tin rằng đã từ lâu đấy chỉ là một nghĩa trang, không có gì
hơn. Tôi sẽ khóc không phải vì thất vọng, mà chỉ vì nước mắt nhỏ ra sẽ làm
tôi cảm thấy hạnh phúc. Tôi sẽ say sưa vì sự cảm kích của mình. Tôi yêu
những lộc non mùa xuân đang phơi mở, còn dính nhựa, tôi yêu bầu trời
xanh, thế đấy! Trí tuệ, logic không dính dáng gì đến, yêu bằng tâm can,