ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 525

bỗng nói thêm, - hiện giờ tôi cũng chỉ nghĩ đến điều ấy thôi". Ông ta nhìn
tôi và mỉm cười. "Điều ấy thì tôi còn tin hơn ông nữa kia", - ông ta nói, -
rồi ông sẽ biết tại sao". Tôi nghe và nghĩ bụng "Chắc là ông ấy muốn bộc lộ
với ta điều gì". "Thiên đàng, - ông ta nói, - tàng ẩn trong mỗi chúng ta, hiện
giờ trong tôi cũng có thiên đàng giấu kín, và nếu tôi muốn, ngày mai dùén
đàng sẽ thật sự đến với tôi suốt đời". Tôi thấy ông ta nói với vẻ cảm động
và nhìn tôi một cách bí ẩn, như dò hỏi. Ông ta nói tiếp: "Còn về việc mỗi
người chúng ta đều có lỗi với mọi người và mọi việc, ngoài tội lỗi của
chính bản thân mình, thì ông suy xét hoàn toàn đúng, và lạ một điều là đột
nhiên ông có thể hiểu được ý tưởng ấy một cách đầy đủ như thế. Đúng là
khi nào mọi người đều hiểu điều đó thì đối với họ, nước thiên đàng sẽ
không còn là mơ ước nữa, mà là thực tại". - "Thế bao giờ điều đó thành sự
thực? - Tôi kêu lên với ông ta bằng giọng chua xót. - Mà có khi nào điều đó
thành sự thực không? Phải chăng đấy chỉ là ước mơ?" - "Vậy là ông không
tin, - ông ta nói, - ông rao giảng mà chính ông không cần. Ông nên biết
rằng mơ ước ấy, nói theo lời ông, nhất định sẽ thành sự thật, hãy tin như
vậy, nhưng không phải là bây giờ, mọi hành động đều phải có luật của nó.
Đây là việc thuộc lãnh vực tinh thần, tâm lý. Muốn đổi mới thế giới thì về
mặt tâm lý, chính người đời phải đi sang con đường khác. Chừng nào mỗi
người chưa trở thành anh em với mỗi người khác thì chưa có tình huynh đệ.
Sẽ không bao giờ có thể dựa vào bất cứ khoa học nào hay bất cứ lợi ích nào
mà phân chia được tài sản hay quyền lực với nhau cho ổn thoả. Mỗi người
đều sẽ cho rằng phần mình thế là ít người ta sẽ luôn luôn phàn nàn, ghen ra
và diệt lẫn nhau. Ông ta hỏi khi nào mơ ước sẽ thành sự thực? Điều đó sẽ
thành sự thực, nhưng chỉ khi nào chấm dứt thời kỳ con người sống tách biệt
nhau. "Tách biệt thế nào kia?" - Tôi hỏi ông ta. "Hiện nay ở đâu cũng đều
như thế, đặc biệt trong thế kỷ chúng ta, nhưng tình trạng ấy chửa hết đâu,
hạn kỳ của nó chưa đến. Hiện giờ người nào cũng cố tìm cách tách riêng cá
nhân mình ra càng nhiều càng tốt người nào cũng muốn bản thân mình
hưởng thụ trọn vẹn sự đầy đủ của cuộc sống, thế nhưng thay cho sự đay đủ
của cuộc sống, tất cả những cố gắng của con người chỉ đưa đến sự tàn sát
toàn thể, bởi vì đáng nhẽ phải xác định đầy đủ bản chức của mình thì người