ANH EM NHÀ CARAMAZOV - Trang 530

khổ tâm về việc người đày tớ bị bắt, nhưng rồi việc gã nhanh chóng ngã
bệnh rồi chết khiến ông yên tâm, bởi vì gã chết rõ ràng không phải do bị
bắt hay sợ hãi (hồi ấy ông lập luận như vậy), mà do bị cảm lạnh chính trong
mấy ngày gã trốn nhà, khi gã say rượu như chết nằm lăn lóc suốt đêm trên
đất ẩm. Đồ vật và tiền mà ông lấy đi không mấy làm ông bối rối, bởi lẽ
(ông vẫn lập luận như thế) ông lấy cắp không phải vì vụ lợi, mà để đánh lạc
hướng nghi ngờ. Tổng cộng những thứ ông lấy đi tính ra không lớn, và ít
lâu sau ông đã cũng cho nhà dưỡng lão thành phố chúng tôi một số tiền
thậm chí còn lớn hơn thế nhiều. Ông cố ý làm như vậy để lương tâm được
yên ồn, và lạ thay, ông yên tâm được một thời gian, thậm chí là một thời
gian dài, chính ông cho tôi biết như vậy. Ông càng làm việc hàng hái gấp
bội trong công vụ, ông tự nguyện nhận một công việc phiền phức và khó
khăn làm ông bận rộn mất hai năm, và vốn tính cương quyết, ông gán như
quên sự việc xảy ra: mỗi khi nhớ lại, ông cố không nghĩ đến gì nữa. Ông ra
sức làm việc từ thiện, làm nhiều việc tốt và quyên cũng nhiều cho công
cuộc từ thiện trong thành phố chúng tôi, nổi tiếng cả ở hai thủ đô, được bầu
làm hội viên các hội từ thiện cả ở Moskva và Peterburg. Nhưng cuối cùng
ông vẫn lâm vào một trạng thái trầm tư đau khổ, vượt quá sức chịu đựng
của ông. Rồi ông mến một cô gái tuyệt sắc và khôn ngoan. Ít lâu sau ông
cưới nàng, mơ ước cuộc hôn nhân sẽ xua tan được nỗi sầu muộn cô đơn, và
bước lên con đường mới, tận tuỵ làm tròn bổn phận với vợ con, ông sẽ bín
hẳn khỏi nhưng hồi ức cũ. Nhưng thực tế trái ngược hẳn với điều ông mong
đợi. Ngay tháng đầu có vợ, một ý nghĩ đã không ngót làm ông bối rối: "Vợ
ta yêu ta, nhưng nếu nàng biết chuyện ấy thì sao?". Khi vợ có mang đứa
con đầu và cho ông biết, ông càng bối rối: "ta tạo ra một sinh mạng, nhưng
chính ta đã huỷ hoại một sinh mạng". Con cái ra đời: "Làm sao ta có thể
yêu chúng, dạy dỗ chúng, ta sẽ nói với chúng ra sao về đức hạnh: ta đã làm
đổ máu người". Con ông đứa nào cũng xinh đẹp lạ thường, ông muốn vuốt
về chúng: "Ta không thể nhìn những khuôn mặt ngây thơ sáng sủa kia, ta
không xứng đáng được nhìn". Rốt cuộc một ảo giác rùng rợn, đau xót ám
ảnh ông: Máu của người bị giết; cuộc đời trẻ trung của nàng bị huỷ hoại,
máu đòi được trả thù. Ông bắt đầu có những cơn ác mộng. Nhưng tâm tính