nom khả nghi. Trong số tất cả những người tỏ ra xúc động, ông thầy tu
Obdorsk xem ra chộn rộn nhất. Có thể thấy ông ta ở khắp nơi, chỗ nào cũng
có mặt: ở đâu ông ta cũng hỏi han, cũng lắng nghe, cũng thì thầm với vẻ bí
ẩn đặc biệt. Vẻ mặt ông ta hết sức sốt ruột, thậm chí dường như cáu kỉnh vì
điều mong đợi mãi không xảy ra. Còn về Rakitin thì sau này mới rõ ràng
anh ta có mặt trong tu xá từ sớm, theo sự uỷ thác đặc biệt của bà
Khokhlakova. Bà tà tốt bụng, nhưng tính tình nhu nhược, bà không được
phép vào tu xá, nên vừa thức giấc và biết tin trưởng lão qua đời, bà tò mò
không chịu nổi, liền phái Rakitin đến tu xá để quan sát mọi việc và viết
tường trình gửi ngay về cho bà, cứ nửa giờ một lần, về tất cả mọi chuyện
xảy ra. Bà coi Rakitin là một thanh niên sùng đạo và giàu đức tin biết đối
xử khéo léo với tất cả mọi người và với mỗi người, anh ta biết tỏ ra mình là
người đúng như ý người ta muốn, miễn là anh ta thấy rằng làm như thế có
chút ít lợi lộc cho mình: Hôm ấy đẹp trời, trong số người hành hương tới
đây có nhiều người tụ tập bên các nấm mồ ở tu xá, những nấm mồ này
nhiều nhất là xung quanh nhà thờ, ngoài ra còn rải rác khắp tu xá. Khi đi
vòng quanh tu xá, Cha Paixi bỗng nhớ tới Aliosa, đã lâu Cha không nhìn
thấy anh, gần như từ đêm tới giờ. Vừa nhớ đến thì Cha thấy anh ở một góc
xa nhất trong nl xá, bên bức tường xây, ngồi trên tấm bia mộ của một thầy
tu mất tự đời nảo đời nào, nổi tiếng về công đức tu hành. Anh ngồi quay
lưng về tu xá, dường như ẩn sau phần mộ. Đến sát tận nơi, Cha Paixi thấy
Aliosa hai tay bưng mặt khóc không thành tiếng, nhưng hết sức đau xót,
toàn thân rung lên theo tưng cơn nức nở. Cha Paixi đứng cạnh anh một lát.
- Thôi đi con thân yêu, thôi đi, anh bạn. - Cuối cùng Cha nói, giọng đầy
tình cảm, - con làm sao thế? Phải vui lên, đừng khóc. Hay con không biết
hôm nay là ngày trọng đại nhất trong đời Thầy? Bây giờ Thầy ở đâu, lúc
này, chỉ cần nhớ tới điều đó!
Aliosa toan ngước lên nhìn Cha, để lộ khuôn mặt khóc sưng húp, nom như
