sáng lập thành Troa, nhưng Kraxotkin không phơi bày bí mật của mình, và
danh tiếng học rộng biết nhiều của nó vững như bàn thạch.
Sau vụ đường sắt, Kolia đối xử với mẹ có khác. Khi Anna Fedorovna (bà
quả phụ Kraxotkina) hay tin về chiến công của con, bà khiếp đảm đến suýt
phát điên. Bà đã có những cơn thần kinh ghê gớm, ngừng rồi lại phát trong
mấy ngày liền, đến nỗi Kolia hoảng sợ, phải hứa danh dự với mẹ là những
trò tinh nghịch tượng tự sẽ không bao giờ lặp lại nữa. Nó quỳ trước ánh
thánh và thề với vong linh cha nó, đúng như mẹ đòi hỏi, và Kolia "dũng
cảm" oà khóc như một đứa bé lên sáu, "vì cảm động", suốt ngày hôm ấy hai
mẹ căn cứ ôm nhau run rảy khóc.
Hôm sau ngủ dậy, Kolia vẫn lại "không có tình cảm" như trước, nhưng nó
trầm lặng hơn, nhũn nhặn hơn, nghiêm nghị hơn, trầm tư hơn. Thực ra, sau
đó một tháng rưỡi, nó lại giở trò khác đến nỗi cả quan thẩm phán tập tụng
cũng biết tên nó, nhưng đây là một trò nghịch thuộc loại khác hẳn, thậm chí
buồn cười và hơi ngớ ngẩn, nhưng dường như không phải chính nó gây ra,
mà chỉ dính líu vào thôi. Những chuyện ấy sau này sẽ nói đến.
Mẹ nó vẫn có lo sợ và đau khổ, mà bà càng lo lắng thì Dardanelov càng
nuôi hy vọng. Nên lưu ý rằng Kolia hiểu và đoán được tâm trạng của
Dardanelov về phương diện này, và tất nhiên nó khinh niệt "tình cảm" của
thầy, trước kia thậm chí nó chẳng giữ ý gì, nói thẳng với mẹ sự khinh bỉ của
mình, nói xa xôi rằng nó hiểu thầy Dardanelov nhằm mục đích gì. Nhưng
sau vụ đường xe lửa, nó đổi hẳn thái độ về chuyện kia: nó không dám nói
bóng gió, dù là rất xa xôi đi nữa, đả động đến thầy Dardanelov trước mặt
mẹ, nó tỏ ra tôn kính hơn. Bà Anna Fedorovna nhạy cảm hiểu ngay, lòng
biết ơn vô hạn, nhưng nếu có người khách nào đến chơi vô tình nhắc đến
Dardanelov, nhất lại có mặt Kolia thì mặt bà đỏ lên như bông hồng. Những
lúc đó, Kolia hoặc là cau có nhìn ra cửa sổ, hoặc là chăm chú nhìn xem ủng
có há mõm không, hay hung hăng gọi con Chuông rền, một con chó to,
