lỗi, khiến nó được hưởng ánh sáng, khôi phục một thiên thần, làm sống lại
người anh hùng! Những người như thế nhiều lắm, có tới hàng trăm, và tất
cả chúng ta đều có lỗi với họ. Tại sao trong lúc như thế này tôi lại mơ thấy
"trẻ con"? "Vì sao trẻ con nghèo khổ?" Đấy là sự tiên tri cho tôi vào lúc
này! Vì "trẻ con" mà tôi sẽ đi đày bởi vì tất cả mọi người đâu có tội với "tất
cả mọi người".
Với tất cả "bọn trẻ", vì có những đứa trẻ bé và trẻ lớn. Tất cả là "trẻ con".
Vì tất cả mọi người mà tôi sẽ đi đày, cũng cần phải có một người nào chịu
đau khổ vì tất cả mọi người chứ. Tôi không giết cha, nhưng tôi cần phải
chịu cảnh đi đày. Tôi chấp nhận. Tất cả những ý nghĩ ấy đã đến với tôi ở
đây… giữa những bức tường tróc lở này. Mà số người đó đông lắm, có tới
hàng trăm, ở dưới hầm mỏ, tay cầm búa. Ở phải, chúng tôi sẽ bị xiềng xích,
sẽ không được tự do, nhưng khi ấy, trong nỗi đau xót lớn lao của chúng tôi,
chúng tôi sẽ sống lại trong niềm vui sướng, không có nó thì con người
không sống nổi, mà nhất định là có Chúa Trời, vì Chúa ban phát niềm vui,
đấy là đặc ân vĩ đại của Chúa… Trời ơi, con người hãy tiêu tan trong cầu
nguyện! Ở dưới mặt đất mà không có Chúa Trời thì tôi sẽ ra thế nào?
Rakitin nói dối: nếu xua đuổi Chúa Trời khỏi mặt đất thì chúng ta sẽ gặp
Ngài dưới hầm ngầm! Tù khổ sai mà không có Chúa Trời thì không chịu
nổi, còn khó chịu đựng hơn người không bị khổ sai! Và khi ấy, chúng tôi,
những người sống dưới hầm, sẽ từ trong lòng đất hát lên bài tụng ca Chúa
Trời ban phát niềm vui! Chúa Trời và niềm vui sướng do Ngài ban phát
muôn năm! Tôi yêu Ngài!
Nói xong những lời kỳ quái ấy, Mitia gần như nghẹt thở. Chàng tái người
đi, môi run run, nước mắt ứa ra.
- Không, sự sống tràn đầy, sự sống có cả ở dưới đất! - Chàng lại bắt đầu
nói. - Alecxei, chú không thể tin được bây giờ tôi muốn sống như thế nào
đâu, sự thèm khát sống và nhận thức đã nảy sinh trong tôi chính giữa bốn
