họ. Bi kịch của họ cũng ở đấy. Thế là họ đau khổ... cố nhiên, thế nhưng họ
vẫn sống, vẫn sống một cách thực tế, không hoang đường chút nào; bởi vì
đau khổ tức là sống. Không có đau khổ thì làm gì có khoái lạc: tất cả sẽ biến
thành lễ tạ ân bất tận; nó thiêng liêng, nhưng hơi chán. Thế còn tôi? Tôi đau
khổ, vậy nhưng tôi không sống. Tôi là ẩn số x trong phương trình bất định.
Tôi là thứ bóng ma của cuộc sống, thứ bóng ma đã mất hết cả đầu và cuối,
thậm chí rốt cuộc đã quên mất tên mình là gì. Cậu cười... không, cậu không
cười, cậu lại nổi cáu. Cậu suốt đời nổi cáu, cậu vẫn chỉ cần có trí tuệ, còn tôi
nhắc lại với cậu rằng tôi sẵn lòng nhường lại toàn bộ cuộc sống trên các vì
sao, mọi chức tước và vinh dự, miễn là được hóa thân thành một mụ thương
gia nặng bảy pud và thắp nến thờ Chúa Trời.
– Thế ngươi không tin Chúa à? – Ivan cười gằn, đầy căm thù.
– Biết nói với cậu thế nào bây giờ, miễn là cậu nghiêm chỉnh...
– Có Chúa hay không? – Ivan lại quát lên, hung hăng.
– A, cậu nghiêm chỉnh đến thế kia à? Bạn thân mến của tôi, xin thề là
tôi không biết, đấy là một lời vĩ đại.
– Ngươi không biết, thế ngươi đã thấy Chúa chưa? Không, ngươi
không phải là vật tự có, ngươi là ta, ngươi là ta, có vậy thôi! Ngươi là thứ cỏ
rả, ngươi là sự tưởng tượng hoang đường của ta.
– Nghĩa là, nếu cậu muốn, tôi với cậu có cùng một thứ triết lý, như thế
là công bằng. Je pense, done je suis
, cái đó thì tôi biết chắc, tất cả những
gì còn lại xung quanh tôi, toàn bộ những thế giới này, Chúa và ngay cả quỷ
Sa-tăng – tất cả những cái đó đối với tôi không phải là đã được chứng minh.
Nó tồn tại tự nó hay chỉ là xạ khí của tôi, sự phát triển hợp logic cái tôi riêng
của tôi, vốn tồn tại đời đời và đơn nhất... tóm lại, tôi ngừng lời, vì hình như
cậu đang định chồm lên đánh tôi.
