DOSTOEVSKY – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP
Hiếm có nhà văn nào gây nhiều ảnh hưởng lên nền văn học thế giới thế
kỷ 20 như văn hào Nga Fyodor Mikhailovich Dostoevsky, và cũng ít ai được
nhiều thế hệ bạn đọc Việt Nam yêu mến như ông. Ấn tượng về ông có thể
thu gọn bằng lời của Henry Miller trong Mùa xuân đen: “Hẳn bạn vẫn nhớ
cái buổi chiều khi bạn lần đầu đọc Dostoevsky.” Người ta luôn có thể liệt tên
ông trong danh sách những nhà văn vĩ đại nhất, một thiên tài vào loại hiếm
hoi, càng về cuối đời bút lực càng hùng hậu thêm.
Fyodor Mikhailovich Dostoevsky sinh ngày 11 tháng 11 năm 1821 tại
Moskva nước Nga, là con thứ hai của ông Mikhail Andreevich Dostoevsky
và bà Maria Fyodorovna Nechaeva. Cuộc đời của ông không mang nhiều
màu sắc truyền kỳ, dù cũng lắm thăng trầm, có đủ vinh quang, hạnh phúc và
cay đắng. Lẽ thường, ta chỉ nói về cuộc đời một nhà văn như một thông lệ,
một khung tham chiếu giúp ta hiểu thêm về sự nghiệp sáng tác của họ.
Nhưng cuộc đời Dostoevsky thực sự có nhiều điểm thú vị đáng nghiên cứu.
Dè dặt mà nói, tự thân cuộc đời đó đã là một thiên tiểu thuyết nhỏ, đủ để
đem lại cho những bạn đọc yêu mến ông một vài suy ngẫm.
Về đằng nội, gốc gác dòng tộc Dostoevsky còn gây nhiều ý kiến tranh
cãi. Một số tài liệu khẳng định họ thuộc dòng dõi những người Litva cổ xưa,
ban đầu gọi là Rdishev. Năm 1506, họ được chiếu ban thưởng làng
Dostoevo (hay Dostoyeve) làm thái ấp riêng, từ đó mới mang cái họ
Dostoevsky. Một số người đồng ý kiến với nhà phê bình Nikolai Strakhov,
cho rằng nhà văn của chúng ta có “máu ác”. Khẳng định đó có phần thái
quá, nhưng không thể phủ nhận là trong con người Dostoevsky có nét gì đó
tà dị. Điểm qua vài vị tổ tiên đằng nội của ông, ta sẽ không ngạc nhiên khi
