những phân vân giày vò chàng ghê gớm trong thời gian gần đây! Thế là
quyết định, “không thể thay đổi được nữa” – chàng sung sướng nghĩ. Lúc đó
chàng bỗng vấp phải cái gì suýt ngã. Chàng dừng lại, nhận rõ dưới chân
mình gã nông dân bị chàng xô ngã, vẫn nằm ở ngay chỗ đó, bất tỉnh và
không động cựa. Tuyết phủ gần kín khuôn mặt, Ivan bỗng vác người ấy lên.
Thấy ở bên phải một căn nhà nhỏ còn ánh sáng, chàng đến gần, gõ cửa sổ và
khi chủ nhà lên tiếng, chàng hứa cho chủ nhà ba rúp nếu ông ta chịu giúp
chàng kéo người nông dân vào nhà riêng. Chủ nhà đồng ý và ra. Tôi sẽ
không miêu tả chi tiết việc Ivan Fyodorovich đã đạt mục đích như thế nào và
thu xếp cho người nông dân vào một chỗ, rồi lập tức mời bác sĩ đến khám và
bỏ tiền ra “bù đắp phí tổn” một cách hậu hĩnh. Tôi chỉ nói rằng sự việc
choán mất ngót một tiếng. Nhưng Ivan Fyodorovich rất mực hài lòng. Ý
nghĩ tản mác và hoạt động ráo riết. “Nếu như không nhất quyết ngày mai
làm như thế, – chàng bỗng khoái trá nghĩ, – thì ta đã không lưu lại thu xếp
cho người nhà quê này cả một giờ, mà sẽ bỏ đi, mặc xác cho hắn chết rét.
Nhưng tại sao ta lại đủ khả năng quan sát mình như thế này. – Lúc đó chàng
nghĩ, càng khoái trá hơn. – Vậy mà người ta bảo ta điên!” Đến nhà, chàng
bỗng dừng lại vì một câu hỏi bất ngờ: “Liệu bây giờ, ngay lúc này, có nên
đến viên biện lý và nói hết không?” Trở lại nhà, chàng giải đáp câu hỏi:
“Ngày mai làm cả một thể!” – chàng tự nhủ và lạ thay, hầu như tất cả sự vui
sướng, tất cả sự hể hả của chàng thoáng qua trong giây lát.
Khi chàng vào phòng mình, có cái gì lạnh giá chạm đến trái tim chàng,
như một hồi ức, đúng hơn là sự nhắc nhở đến một cái gì đau khổ và ghê
tởm, ở chính trong căn phòng này vào lúc này, và cả từ trước nữa. Chàng
mệt mỏi gieo mình xuống đi văng. Bà lão đem ấm samovar đến cho chàng,
chàng pha trà, nhưng không đụng đến; chàng bảo bà lão đi nơi khác sáng
mai hãy về. Chàng ngồi trên đi văng và cảm thấy chóng mặt. Chàng cảm
thấy mình ốm và bất lực. Chàng bắt đầu buồn ngủ, nhưng lo ngại đứng lên
và đi lại trong phòng để xua đuổi cơn buồn ngủ... Đôi lúc chàng cảm thấy
như mình mê sảng. Nhưng không phải bệnh tật làm chàng lo ngại nhất. Lại
ngồi xuống, chàng bắt đầu thỉnh thoảng nhìn quanh như rình ngó cái gì. Như
