khi đó người ta làm chứng rằng anh ta không vụ lợi và không ky cóp. “Về ý
kiến người bạn đồng nghiệp bác học của tôi, – ông bác sĩ Moskva kết thúc ý
kiến của mình một cách mỉa mai, – rằng bị cáo khi vào phòng xử lẽ ra phải
nhìn các bà chứ không nhìn thẳng trước mặt thì tôi xin nói rằng ngoài tính
chất mua vui, ý kiến ấy sai lầm căn bản. Vì tuy tôi hoàn toàn đồng ý rằng bị
cáo, khi vào phòng xử, nơi quyết định số phận của mình, đáng ra không nhìn
trân trân về phía trước như vậy, điều đó quả thực có thể coi là dấu hiệu về
trạng thái tinh thần bất bình thường của anh ta vào lúc ấy, nhưng đồng thời
tôi khẳng định rằng anh ta phải nhìn không phải về phía bên trái chỗ các bà,
mà trái lại phải nhìn về bên phải, đưa mắt tìm luật sư bào chữa mà anh ta hy
vọng ở sự giúp đỡ của ông và bây giờ tất cả số phận anh ta tùy thuộc vào
việc bào chữa của ông.” Ý kiến của mình, bác sĩ diễn đạt một cách kiên
quyết và nhất mực.
Nhưng sự bất đồng giữa hai giám định viên bác học có vẻ khôi hài đặc
biệt do kết luận bất ngờ của bác sĩ Varvinsky được hỏi sau cùng. Theo quan
điểm của ông, bị cáo hiện giờ cũng như trước kia, ở trạng thái hoàn toàn
bình thường, tuy trước khi bị bắt quả thật anh ta có bị kích động thần kinh
đặc biệt, nhưng sở dĩ như vậy là do nhiều nguyên nhân hiển nhiên: ghen
tuông, giận dữ, say liên miên... Nhưng trạng thái tinh thần đó không thể bao
gồm “sự ám ảnh” đặc biệt nào như vừa nói. Còn về việc bị cáo phải nhìn về
bên trái hay bên phải khi bước vào phòng thì “theo ý kiến khiêm tốn của
ông”, bị cáo chính là phải nhìn thẳng trước mặt, như đã nhìn trong thực tế, vì
ngồi trước mặt anh ta là chánh án và các thành viên hội đồng xét xử mà tất
cả số phận anh ta bây giờ là tùy thuộc vào họ, “thành thử, nhìn thẳng trước
mặt là anh ta chứng minh trạng thái trí tuệ hoàn toàn bình thường vào lúc
ấy” – bác sĩ trẻ kết luận lời khai “nhũn nhặn” của mình hơi hăm hở.
– Hoan hô thầy lang! – Mitya kêu lên từ chỗ của mình. – Hoàn toàn
đúng như vậy!
Cố nhiên Mitya bị chặn lại, nhưng ý kiến của bác sĩ trẻ đã có ảnh
hưởng hoàn toàn quyết định đến phiên tòa và công chúng, bởi vì như sau
