Các sách Thượng thư đại truyện (
尚書大傳) và Bạch hổ thông nghĩa (白虎
通義) thay thế Nữ Oa bằng Toại Nhân (燧人), người phát minh ra lửa. Sách
Đế vương thế kỉ (
帝王世紀) thay thế Nữ Oa bằng Hoàng Đế (皇帝), người
được coi là tổ tiên của người Hán.
Việc thay thế Nữ Oa - một nữ thần - bằng một vị nam thần được cho là kết
quả của việc chuyển từ chế độ mẫu hệ thời cổ xưa sang chế độ phụ hệ trọng
nam khinh nữ.
Ngũ Đế cũng có nhiều giả thuyết: Theo Sử ký Tư Mã Thiên, Ngũ Đế bao
gồm:
Hoàng Đế (
黃帝)
Chuyên Húc (
顓頊)
Đế Khốc (
帝嚳)
Đế Nghiêu (
帝堯)
Đế Thuấn (
帝舜)
Theo Sử Trung Quốc của Nguyễn Hiến Lê, các vua đó đều do người Trung
Quốc tưởng tượng ra, chỉ có Nghiêu, Thuấn có thể coi là bán thực bán
huyền (semi-historique). Trong đó, Nghiêu và Thuấn còn được gọi là Nhị
Đế, cùng với Đại Vũ (
禹), người sáng lập ra nhà Hạ, được Khổng giáo coi
là các vị vua kiểu mẫu và là các tấm gương đạo đức. Thượng thư tự (
尚書
序) và Đế vương thế kỷ lại liệt kê Thiếu Hạo (少昊) thay cho Hoàng Đế.
Sở Từ (
楚辭) nói đến Ngũ Đế như là các vị thần ở các phương:
Thiếu Hạo (đông)
