Trong khi đó, Colbert, vị bộ trưởng thông thái nhất và vĩ đại nhất của
vua Louis, đã cần cù xây dựng hệ thống quản lí, góp phần gia tăng và củng
cố tài sản quốc gia. Hệ thống này sẽ đưa nước Pháp đến thịnh vượng và vinh
quang một cách chắc chắn hơn là những sáng kiến đầy vẻ phô trương của
nhà vua. Chúng ta sẽ không đi sâu vào những chi tiết liên quan đến sự phát
triển ở trong nước, chỉ xin nhắc lại rằng ông đặc biệt quan tâm đến việc sản
xuất, cả trong lĩnh vực nông nghiệp lẫn công nghiệp: nhưng trên biển, chính
sách gây hấn khôn khéo của ông đối với ngành vận tải biển và thương mại
của Hà Lan và Anh đã khởi động và mang lại kết quả tức thì. Các công ty
thương mại lớn được thành lập, hướng việc kinh doanh của Pháp vào vùng
Baltic, Tây Á, vào Đông Ấn và Tây Ấn. Luật lệ về hải quan được sửa đổi
nhằm khuyến khích các nhà sản xuất người Pháp, tạo điều kiện cho việc lưu
giữ hàng hoá trong những hải cảng lớn, với hi vọng rằng Pháp sẽ thay thế
Hà Lan và trở thành kho hàng lớn ở châu Âu. Vị trí địa lí của Pháp rõ ràng
phù hợp với chức năng này, trong khi hàng hoá do thuyền nước ngoài bị
đánh thuế thì thuyền của Pháp lại được thưởng, và những nghị định khắt
khe, được chuẩn bị một cách kĩ lưỡng bảo đảm cho tàu bè Pháp độc quyền
buôn bán với các thuộc địa… Tất cả những biện pháp này đã tạo điều kiện
phát triển cho đội thương thuyền Pháp. Anh trả đũa ngay lập tức, Hà Lan rơi
vào tình trạng nguy hiểm hơn vì ngành hàng hải của họ hoạt động trong khu
vực rộng lớn hơn, nhưng nguồn lực trong nước thì lại nhỏ hơn, ban đầu
nước này chỉ phản kháng, nhưng ba năm sau thì cũng thực hiện những biện
pháp trả đũa. Colbert dựa vào sự vượt trội của các ngành sản xuất Pháp
trong hiện tại và có thể còn vượt trội hơn trong tương lai, tiếp tục tiến bước
theo con đường đã chọn, đó là con đường xây dựng đội thương thuyền
mạnh, tạo nền móng sâu rộng cho hải quân, lĩnh vực còn được các biện pháp
của chính phủ thúc đẩy nhanh hơn nữa. Sau 20 năm, mọi việc đều phát triển,
mọi thứ đều dồi dào, thế mà khi Colbert nắm quyền điều hành lĩnh vực tài
chính và hàng hải thì đất nước đang ở trong tình trạng hỗn loạn cùng cực.
“Dưới quyền ông”, một nhà sử học Pháp nói, “nước Pháp phát triển cả trong thời bình lẫn
thời chiến… Cuộc chiến tranh về thuế quan và tiền thưởng được ông tiến hành một cách khéo
