Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi bản báo cáo mà chúng ta vừa đọc
nói rằng người Anh đã bị mất hai kì hạm, trong đó một chiếc bị hoả thuyền
đốt cháy. “Tổng tư lệnh hạm đội Anh tiếp tục cho thuyền đi theo hướng gió
thổi vào mạn trái”, tác giả viết, “ban đêm chúng tôi nhìn thấy ông ta hãnh
diện dẫn đoàn thuyền của mình đi ngang qua hải đội North Holland và
Zealand (hiện là hậu quân, nhưng đáng ra phải là tiền quân), những đơn vị
đó ở cuối chiều gió nên từ trưa đến giờ vẫn không tiếp cận được kẻ thù
(Hình 2, R”)”. Trận tấn công của đô đốc Monk là ví dụ về chiến thuật siêu
đẳng, đấy là điều rõ ràng, rất giống cuộc tấn công của đô đốc Nelson trên
sông Nile. Sau khi nhận ra sự yếu kém của đội hình Hà Lan, ông đã hạ lệnh
tấn công lực lượng mạnh hơn nhiều lần, nhưng cuộc tấn công được thực
hiện một cách khéo léo đến mức chỉ có một phần hạm đội địch có thể ứng
chiến mà thôi. Mặc dù hạm đội Anh bị thiệt hại nặng nề hơn nhiều, họ vẫn
giữ được thanh danh và chắc chắn họ đã làm cho nhiều người Hà Lan tức
giận và đau khổ. Tác giả viết tiếp như sau: “Cuộc chiến còn tiếp tục đến tận
mười giờ đêm, tàu ta và địch lẫn vào nhau và có vẻ như chiếc nào cũng đều
bị đối phương gây tổn thất. Dễ dàng nhận ra rằng, thắng lợi của chúng ta và
thất bại của quân Anh là do tàu của họ quá phân tán, đội hình kéo quá dài.
Nếu không thế, chúng ta không bao giờ có thể tách được một phần của nó ra
như chúng ta đã làm trong ngày hôm ấy. Đô đốc Monk có sai lầm là đã
không giữ cho thuyền đậu gần nhau hơn”. Nhận xét hoàn toàn chính xác,
nhưng lời phê bình thì không hẳn thế. Thuyền buồm đi thành hàng dài thì bị
đứt quãng là tất yếu, và đấy là cơ hội mà Monk đã nắm được khi ông quyết
định tấn công.
Hạm đội Anh đi sang hướng tây hoặc tây bắc, gió thổi vào mạn trái, và
ngay hôm sau thì quay lại tiếp tục chiến đấu. Hạm đội Hà Lan vẫn trong đội
hình bình thường, gió cũng thổi vào mạn trái, cánh phải trở thành tiền quân
và ở trên chiều gió. Nhưng thuyền địch, do có khả năng thích ứng với thời
tiết tốt hơn và có kỉ luật hơn, đã nhanh chóng chiếm được lợi thế về gió. Bên
Anh có 44 tàu tham chiến, bên Hà Lan có gần 80 chiếc. Nhiều chiến thuyền
Anh, như đã nói bên trên, có kích thước lớn hơn chiến thuyền Hà Lan. Hai
hạm đội di chuyển ngược chiều nhau. Hạm đội Anh đi trên chiều gió
