uy lực tuyệt đối trên những vùng biển này… Ngài sẽ thấy rằng, dù bộ binh
có làm gì trên đất liền đi nữa thì hải quân cũng sẽ phải có tiếng nói quyết
định trong cuộc đấu tranh này”. Nửa tháng sau, tức là ngày 15 tháng 11, ông
viết cho Lafayette, người đang sắp nhổ neo lên đường về Pháp, như sau:
“Vì Ngài nói rằng, muốn biết quan điểm của tôi về những trận đánh trong chiến dịch sau, tôi
xin tuyên bố mà không cần lí luận dài dòng mệt mỏi rằng, chắc chắn là tất cả hoàn toàn phụ
thuộc vào lực lượng hải quân sẽ được dùng trong vùng biển này và thời gian xuất hiện của hải
quân trong năm sau. Nếu không có lực lượng hải quân áp đảo thì không lực lượng bộ binh nào
có thể hành động một cách dứt khoát được… Trước đây chưa có ai nghi ngờ và hiện cũng
không ai nghi ngờ rằng quân Anh đã bị tống ra khỏi cả hai bang South và North Carolina cũng
như Georgia, nếu bá tước De Grasse có thể tiếp tục phối hợp với chúng tôi thêm hai tháng
nữa.”
Đấy là ý kiến của người tổng tư lệnh quân đội Mỹ, một người rất được
kính trọng, về ảnh hưởng của lực lượng biển đối với cuộc chiến tranh mà
ông lãnh đạo với một sự khéo léo và kiên trì đến như vậy. Một cuộc chiến
tranh mà ông đã đưa đến thắng lợi vinh quanh mặc dù đã trải qua biết bao
thử thách và khó khăn.
Người ta sẽ nhận ra rằng, sự nghiệp của người Mỹ đã gặp những khó
khăn như thế mặc dù nền thương mại Anh đã phải chịu những mất mát to
lớn và được mọi người thừa nhận là do hoạt động của tàu tuần tiễu đồng
minh và những con tàu lùng của Mỹ. Sự kiện này, cũng như kết quả không
đáng kể của cuộc chiến, trong đó ý tưởng về việc tàn phá nền thương mại
giữ thế thượng phong, cho thấy một cách rõ ràng ảnh hưởng phụ và không
có ý nghĩa quyết định của chính sách đó đối với kết quả chung cuộc của
cuộc chiến.
