CHƯƠNG V
VƯƠNG QUỐC THIÊN CHÚA VÀ GIÁ TRỊ TÔN
GIÁO CỦA SÁNG TẠO
Những kiến giải đưa ra ở phần trên hoàn toàn chưa giải thích được đến cùng
cho chúng ta vấn đề của đời sống đạo đức. Chúng còn chưa chạm đến cơ sở tiên
khởi sâu sắc nhất mà theo đó tính lưỡng phân nền tảng mang tính bản thể luận
giữa ánh sáng thanh khiết thần thánh và bóng tối của cõi trần gian chưa được
rạng sáng, cần phải phản ánh lại trên tính lưỡng phân ở các khởi nguyên của đời
sống đạo đức. Chúng ta còn cần phải giải quyết một mối hoài nghi vô tình xuất
hiện ở đây. Theo lẽ tự nhiên thì hẳn là phải giả định ở đây rằng tính lưỡng phân
bản thể luận giữa ánh sáng và bóng tối - nói cách khác là tính không hoàn hảo
trên thực tế của hiện hữu trần gian - chỉ quyết định độ căng thẳng và tính cấp
bách cho tính tích cực đạo đức của chúng ta mà thôi, nhưng tuyệt nhiên phải
không có tính lưỡng phân ở các phương hướng hay ở hình thức của nó như hệ
quả. Bởi lẽ nội dung nghĩa vụ đạo đức của chúng ta về nguyên tắc, tức là theo
thực chất của sự việc, không thể nào lại phụ thuộc vào tình trạng thực tế của hiện
hữu, nhất là lại phụ thuộc vào tình trạng không hoàn hảo của nó, vì rằng chúng ta
được hiệu triệu chính là để khắc phục tình trạng không hoàn hảo ấy, xua tan đi
bóng tối bằng sức mạnh của cái ánh sáng mà chúng ta đá trở thành những người
đồng can dự của nó. Thiện và ác có những tiêu chí nội tại riêng của chúng, không
phụ thuộc vào tình trạng thường nghiệm thực tế của cõi trần gian - chuyện này
đơn giản là định đề cơ bản của ý thức đạo đức mà nếu thiếu nó thì tính chất độc
lập của ý thức đạo đức, tức là tác động thích đáng của nó, không thể nào hình
dung đuợc. Chẳng có sức mạnh nào của cõi trần gian - và chẳng có tình trạng yếu
ớt và bất toàn nào của cõi trần gian - lại có thể thay đổi được những gì vốn là sự
thật và những gì vốn không là sự thật. Được liệt vào thực chất của đời sống đạo
đức chính là tính tối cao của nó, tính độc lập của nó đối với các điều kiện thường
nghiệm - cho nên đó cũng là tính kiên định đạo đức, tính nghiêm khắc đạo đức.
Theo diễn đạt sâu sắc của Kant mà chúng tôi đã nhắc đến, bổn phận luôn luôn
khả dĩ trong mọi điều kiện bởi vì bản thân tính tuyệt đối của nghĩa vụ đạo đức
chính là sức mạnh vượt lên trên tất cả các động cơ thường nghiệm, vượt qua tất
