ANNA KARENINA - Trang 29

những người tổ chức lại lối sản xuất theo kiểu tư bản; chàng muốn tìm ra
một hình thức sản xuất kiểu hợp tác giữa địa chủ và nông dân, điều hòa
quyền lợi hai bên.
Vin vào cớ nền kinh tế tự nhiên giữ vai trò chính và văn minh thành thị từ
nước ngoài mang vào đã gây nhiều ảnh hưởng xấu ở thôn quê, Levin cho
rằng nước Nga đứng ngoài quy luật phát triển của chủ nghĩa tư bản. Quan
điểm này rất gần với phe dân tuý: họ cũng cho chủ nghĩa tư bản không có
khả năng phát triển ở Nga, tin rằng nông dân và nông thôn Nga có bản tính
riêng biệt xã hội chủ nghĩa"! Qua lời lẽ Levin, nhà văn chỉ mới phản ánh
quan điểm đó như một niềm hy vọng mà thôi, chứ không phải như một tình
hình có thực, vì rõ ràng đồng tiền đã len lỏi vào mọi mặt đời sống, kể cả
kinh tế và nông nghiệp của nước Nga. Nhưng nhà văn cũng không hiểu nổi
mối quan hệ khăng khít giữa đồng tiền và chế độ tư bản. Ông nhắm mắt
trước sự thật là chủ nghĩa tư bản đã được xây dựng trên đất nước Nga vừa
mới tạm thời ổn định. Levin mượn cớ cắt nghĩa tính dân tộc của nông dân
Nga để chứng minh cách suy nghĩ của chàng về đường lối phát triển riêng
biệt của xã hội Nga: nào nông dân lạc hậu, bảo thủ, chống lại mọi đổi mới
kỹ thuật, công cụ, bám vào lề thói làm ăn cũ kỹ. Người Nga có cách làm
ruộng riêng và do đó họ mới làm tròn được nhiệm vụ rải ra trên khắp đất
đai rộng lớn, hoang vu của nước Nga. Chàng nhìn thấy sự bất công giữa địa
chủ giàu và nông dân nghèo, nhưng lại cố bảo vệ việc chiếm hữu ruộng đất.
Chàng muốn chủ nghĩa cải lương của mình đứng giữa chủ nghĩa cộng sản
và chế độ tư hữu: vừa quay lại chế độ gia trưởng, vừa tiến lên hòa hợp giai
cấp! Dù có bắt nguồn từ ý muốn nhân đạo nào đó, nội dung quan điểm trên
rõ ràng là không tưởng và phản động. Đó là những lẽ thất bại của Levin khi
tìm tòi các cách cải tạo xã hội và nguyên nhân nỗi lòng chán nản, tuyệt
vọng của chàng. Những cuộc tình duyên, các công việc xã hội, dự định
nghệ thuật cuối cùng đều hỏng cả. Và cái chết luôn có mặt, nó đe doạ, ám
ảnh rồi kết liễu cuộc đời một số người. Tất cả cuốn truyện toát lên không
khí bi quan nặng nề. Levin không biết tìm đâu ra sức mạnh để đưa nhân
dân ra khỏi vòng khổ cực. Chàng tưởng tìm thấy sự yên ổn và lòng yêu đời
trong hạnh phúc cá nhân, hạnh phúc gia đình. Nhưng cuộc đời chung quanh