Từ buồng ngủ, con bọ đăm đắm nhìn vào sân khấu phòng khách. Dõi theo
không sót một cử chỉ, một lời thoại những gì diễn ra trong căn hộ gia đình
mà nó chính là người trả tiền thuê nhà hàng tháng. Là người tài trợ duy
nhất, là khán giả duy nhất, là vai diễn duy nhất bị các diễn viên khác ruồng
bỏ. Con bọ đắm mình vào sân khấu gia đình, níu kéo các hy vọng mơ hồ,
con bọ lờ mờ hình dung mình như một kẻ đánh mất bản thân.
Chủ quan của nó buộc phải thay đổi. Thế giới bên ngoài, từ các giác quan
của nó, bỗng nhiên chệch khỏi hiện thực tưởng như hài hòa và ngăn nắp
đến đơn điệu. Từ con người trở thành con bọ cánh cứng, chủ quan của
Samsa về hiện thực đã chuyển biến mà chính Samsa đã không thể nhận ra.
Samsa đã bán cuộc đời mình, cả nhân phẩm nữa, để nuôi gia đình.
Thế rồi khi sự phi lý va đập vào cuộc đời, gia đình Samsa chối bỏ một điều
hợp lý: Gã Samsa, trụ cột gia đình, bắt đầu nhìn lại chính mình. Nhịp sống
hằng ngày và những giá trị mà cuộc sống ấy chuyên chở, tưởng chừng như
mãi mãi hợp lý bỗng nhiên mất đi. Và Samsa hóa thân vào thế giới của sự
phi lý.
Một thế kỷ đã đi qua kể từ ngày Samsa hóa thân thành bọ cánh cứng ở một
góc nhỏ châu Âu. Sự hóa thân của con bọ ấy vẫn là cái gì đó, giống như
một biểu tượng bị chìm khuất dưới cái nóng ẩm đầy mệt mỏi ở cái xứ nhiệt
đới xa xôi này. Chiến tranh là sự va đập của phi lý vào hiện thực. Những
thanh niên hậu chiến gánh trên vai mình thế hệ cha ông đi trước, dắt díu
thế hệ đàn em đi sau, để rồi bất ngờ bị tất cả mọi người xa lánh. Đó là lúc
họ nhận ra mình đã đánh mất chính mình.
“Em ngủ à?” anh hỏi, “Chưa hết điếu thuốc đã ngủ rồi.”
“Em không dám ngủ, thức dậy nhỡ anh bay mất thì sao?”
“Chỉ có các cô gái mới bay thôi. Lennon hát như thế: Khi tôi thức giấc,
chỉ còn mỗi tôi, con chim nhỏ đã bay rồi.”
