Tô Hoài
Ba người khác
Chươơg 2 (b)
Nhà tù của liên đoàn uỷ đoàn phúc tra là lô cốt và trại giam ở phủ lỵ thời
Pháp. Dây bìm bám rêu trùm lên lù lù tựa quả đồi xanh om, bên trong là
các xà lim, các buồng giam lỗi lõm như hang hốc núi đá, dân quân các xã
ngày đêm đổi phiên canh gác vòng trong và bên ngoài. Người bị bắt càng
đông - cái nhà cũ không đủ chỗ chứa, phải làm thêm đẵn tre để nguyên cả
gióng chôn liền thành bức tường dài rộng đến hơn hai trăm thước chia
thành ngăn, mái lộ thiên chống hốc. Trông giống cái chuông trâu. Các đoàn
cải cách, đoàn phúc tra, đoàn chỉnh đốn tổ chức đều có nơi giam người
tương tự. Có câu hù doạ “phải ngồi chuồng trâu là toi đời”, là những trại
tạm giam này.
Chiếc xe commăngca Ru* (xe commăngca đít vuông của Rumani) đít
vuông xóc lồng lên. Đình bị trói chặt tay chân nằm còng queo dưới sàn xe,
không thể cựa được. Thế mànn bà nchân những người ngồi trên ghế còn
chặn lên cho khỏi quẫy. Ô tô chạy từ đêm đến sáng sớm, những người đi
chợ huyện thấy nhấp nho trong xe hai người quần áo nâu mới, thắt lưng da
to bản cầm dựng khẩu súng trường. Chỉ lạ mắt, không ai đoán được xe
công việc gì đi hay về sớm thế. Sắp đến huyện, người ngồi ghế đằng trước
quay lại:
- Chốc nữa đến nơi, gọi một tiểu đội ra gác rồi cơi chân cho nó đi. Vào
chhõ giam, trói ngay vào cột. Thằng này nguy hiểm số một. Để xổng thì
mất đầu cả nút đấy.
Nơi giam Đình ở cũi phái ngoài lô cốt. Không một lỗ cửa sổ, trên mái trống
hốc mà như tối mù. Nhiều người đã bị nhốt trước ở đấy, bùn cứt thối khẳn
lõng bõng ngập mắt cá chân. Đình phải trói đứng suốt ngày. Đêm ngủ lả
đầu xuống, lưng cong như con tôm, hai tay vẫn treo lên cái vấu tre. Lúc lúc
lại quờ quạng dật dờ ngọ ngoạy. Đình vẫn chưa hết cơn choáng váng bởi
không hiểu thế nào.
Mấy ngày liền không biết. Hôm đầu Đình còn tỉnh, nghe sau các vách cũi
